Phát biểu tại sự kiện AI Ascent của Sequoia Capital, CEO OpenAI Sam Altman không đơn thuần nói về cách con người dùng ChatGPT. Thay vào đó, ông hé lộ một lát cắt xã hội học tinh tế: trí tuệ nhân tạo không chỉ phản ánh nhu cầu, mà còn phản chiếu cả khoảng cách thế hệ – từ cách tư duy, kỳ vọng cho tới hình thái tương tác công nghệ.
Theo Altman, người lớn tuổi có xu hướng sử dụng ChatGPT như một công cụ tìm kiếm mở rộng – một Google mới với câu trả lời cụ thể hơn, nhanh hơn. Trong khi đó, người trẻ – đặc biệt là thế hệ Z – lại xem AI như một bạn đồng hành, thậm chí là “cố vấn cuộc sống”. Họ không chỉ tìm kiếm thông tin, mà tìm kiếm sự phản hồi, sự hiện diện liên tục và sự khẳng định lựa chọn cá nhân – điều mà công cụ tìm kiếm truyền thống chưa từng đảm nhiệm.
Với sinh viên và người trẻ tuổi, ChatGPT đang tiến gần vai trò của một “hệ điều hành tâm lý” – nơi họ kết nối các dữ kiện rời rạc trong đầu, hình thành quyết định từ những gợi ý vi mô nhưng liên tục. Altman mô tả: “Họ không thực sự đưa ra quyết định mà không hỏi ChatGPT nên làm gì”. Ở đây, AI không đơn thuần là nguồn dữ liệu – nó đã bước vào không gian ý chí con người, nơi mà lòng tin, sự thấu hiểu và sự đồng hành được ưu tiên hơn tính đúng sai.
Tuy vậy, góc nhìn của Altman cũng là một cảnh báo. Khi AI trở thành người bạn tâm giao của hàng triệu người trẻ, ranh giới giữa tham vấn và lệ thuộc trở nên mờ nhạt. Sự tiện lợi có thể dẫn tới sự ủy quyền quá mức trong tư duy cá nhân – một hiện tượng cần được theo dõi kỹ lưỡng trong quá trình “tập lớn” của thế hệ sống cùng AI.
Không phải ai cũng tin tưởng AI như một nhà trị liệu số. Nhưng không thể phủ nhận rằng một phần lớn người dùng đang hình thành thói quen mới – nơi những lựa chọn trong đời sống cá nhân, học thuật, thậm chí cảm xúc, đều được “chiếu rọi” bởi một hệ thống thuật toán vô hình.
Thế hệ trẻ đang phát triển trong một thời đại nơi công cụ không còn là vật ngoài thân, mà trở thành phần mở rộng của bản ngã. Và chính cách họ sử dụng AI như ChatGPT là minh chứng sống động cho sự thay đổi cấu trúc nhận thức trong thời đại hậu Google.