Hôm nay, thứ Hai (2/6), Trung Quốc đã bác bỏ tuyên bố của Washington rằng họ đã phá vỡ thỏa thuận thương mại Geneva, thay vào đó cáo buộc Hoa Kỳ vi phạm các điều khoản thỏa thuận, báo hiệu các cuộc đàm phán giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới đã diễn ra theo chiều hướng tồi tệ hơn.
Căng thẳng thương mại giữa Washington và Bắc Kinh đã bùng phát sau một thời gian gián đoạn sau cuộc họp giữa Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent và người đồng cấp Trung Quốc He Lifeng tại Geneva, Thụy Sĩ, khiến họ phải đình chỉ hầu hết các mức thuế trong 90 ngày.
Chính quyền Trump đã tăng cường các hạn chế xuất khẩu phần mềm thiết kế chất bán dẫn và hóa chất sang Trung Quốc, đồng thời tuyên bố sẽ thu hồi thị thực cho sinh viên Trung Quốc, khiến Bắc Kinh tức giận.
Một phát ngôn viên của bộ thương mại Trung Quốc cho biết những bước đi đó "làm suy yếu nghiêm trọng" thỏa thuận đã đạt được tại Geneva, đồng thời cam kết rằng Bắc Kinh sẽ thực hiện các biện pháp để bảo vệ quyền và lợi ích của mình, nếu Hoa Kỳ tiếp tục thực hiện các hành động "gây tổn hại đến lợi ích của Trung Quốc".
Trung Quốc vẫn giữ vững quyền kiểm soát đối với hoạt động xuất khẩu đất hiếm của mình, trái ngược với kỳ vọng của Washington. Trong một bài báo đăng hôm thứ Hai, phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc đã ca ngợi những nỗ lực phối hợp trên toàn quốc trong việc giám sát và hạn chế khai thác và xuất khẩu khoáng sản quan trọng bất hợp pháp.
Bắc Kinh "thoải mái khi có lập trường cực kỳ cứng rắn trong các cuộc đàm phán này" và "không thấy lý do gì để nhượng bộ", Stephen Olson, nghiên cứu viên cao cấp thỉnh giảng tại Viện Yusof Ishak ở Singapore, cho biết. "Bắc Kinh hiểu rõ rằng bất kỳ thỏa thuận nào đạt được với Hoa Kỳ cũng chỉ mang lại một số hòa bình ngắn hạn, chứ không phải là hồi kết của câu chuyện", Olson nói thêm.
Người phát ngôn của Trung Quốc cho biết Hoa Kỳ đã tiếp tục "đơn phương gây ra những căng thẳng kinh tế và thương mại mới, làm gia tăng sự bất ổn và không chắc chắn trong quan hệ kinh tế và thương mại song phương".
Thứ Sáu tuần trước, Tổng thống Donald Trump đã cáo buộc Trung Quốc vi phạm thỏa thuận thương mại sơ bộ với Hoa Kỳ. Trong một bài đăng trên mạng xã hội, Trump đã viết, "Có lẽ không có gì đáng ngạc nhiên đối với một số người, Trung Quốc ĐÃ HOÀN TOÀN VI PHẠM THỎA THUẬN VỚI CHÚNG TÔI. Thật là tệ khi trở thành QUÝ ÔNG TỬ TẾ!"
Trump dường như đang phản ứng với sự thất vọng về "những động thái chậm chạp" của Trung Quốc trong việc nới lỏng xuất khẩu đất hiếm, mà ông coi là xung đột với thỏa thuận Geneva, Bert Hofman, giáo sư tại Viện Đông Á thuộc Đại học Quốc gia Singapore cho biết.
Bộ thương mại Trung Quốc cho biết những cáo buộc của Hoa Kỳ "hoàn toàn trái ngược với thực tế", tuyên bố rằng Bắc Kinh đã "thực hiện nghiêm ngặt và tích cực duy trì" các thỏa thuận, trích dẫn các bước hủy bỏ và đình chỉ một số biện pháp thuế quan và phi thuế quan được công bố vào tháng 4 để đáp trả các mức thuế quan "có đi có lại" của Trump.
Cuộc gọi Trump-Tập
Bessent cho biết trong một cuộc phỏng vấn của Fox News vào tuần trước rằng các cuộc đàm phán thương mại song phương "có phần đình trệ", đòi hỏi các nhà lãnh đạo của hai nước phải nói chuyện trực tiếp.
Dennis Wilder, một cựu quan chức tình báo cấp cao của Nhà Trắng, cho rằng mối quan hệ song phương xấu đi một phần là do thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan chính phủ Hoa Kỳ. Wilder nói thêm rằng Bessent có thể không tham gia vào quá trình ra quyết định về các hạn chế xuất khẩu chip mới và chính sách thị thực sinh viên. Ủy ban An ninh Quốc gia chịu trách nhiệm điều phối công việc liên ngành của chính phủ tại Nhà Trắng, nhưng hiện tại đang "bối rối" vì Trump đã ra lệnh cải tổ lớn sẽ thu hẹp quy mô của ủy ban, ông cho biết. "Bessent rất muốn tổng thống gọi điện cho Tập ... để cân nhắc và đưa ra một số chính sách nhất quán trong chính phủ", Wilder nói thêm.
Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Kevin Hassett đã ám chỉ vào Chủ Nhật rằng Trump và Tập có thể thảo luận về thương mại sớm nhất là trong tuần này. Mặc dù Hoa Kỳ dường như muốn gọi điện, nhưng khả năng điều đó xảy ra trong tương lai gần là không cao, các chuyên gia cho biết, trích dẫn những khác biệt sâu sắc giữa hai chính phủ.
"Phía Hoa Kỳ có vẻ rất muốn có cuộc gặp hoặc cuộc điện đàm giữa Trump và Tập. Điều này đáp ứng mong muốn của ông Trump muốn được coi là bậc thầy đàm phán. Ngược lại, truyền thống của Trung Quốc thì ngược lại: cuộc gặp hoặc cuộc điện đàm của các nhà lãnh đạo nên diễn ra sau khi các quan chức cấp dưới đạt được các thỏa thuận lớn, với ít hoặc không có điểm nào còn tồn tại", Hofman cho biết.
Căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã gia tăng không chỉ trong lĩnh vực thương mại, làm giảm thêm cơ hội đàm phán giữa hai nhà lãnh đạo. Phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh quốc phòng thường niên Đối thoại Shangri-La vào thứ Bảy tại Singapore, người đứng đầu Lầu Năm Góc Pete Hegseth đã cảnh báo rằng mối đe dọa từ áp lực quân sự gia tăng của Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là "có thật" và "sắp xảy ra", đồng thời kêu gọi các quốc gia đồng minh tăng chi tiêu quốc phòng để đẩy lùi Bắc Kinh.
Bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc đã vắng mặt tại hội nghị thượng đỉnh năm nay, một sự thay đổi hiếm hoi so với truyền thống cử quan chức quân sự hàng đầu đến sự kiện thường niên lần đầu tiên kể từ năm 2019.
Phản hồi lại phát biểu của Hegseth, đại sứ quán Trung Quốc tại Singapore cho biết "bản thân Hoa Kỳ là 'kẻ gây rối' lớn nhất đối với hòa bình và ổn định trong khu vực". Một phát ngôn viên của Bộ quốc phòng Trung Quốc đã chỉ trích Hegseth vào Chủ Nhật vì "kích động tâm lý chiến tranh lạnh" và "thách thức nghiêm trọng chủ quyền và quyền của Trung Quốc".