Một tòa phúc thẩm liên bang (Hoa Kỳ) đã ra phán quyết hôm thứ Sáu (29/8) rằng, hầu hết các mức thuế quan toàn cầu của Tổng thống Donald Trump là bất hợp pháp, giáng một đòn mạnh vào cốt lõi chính sách thương mại hung hăng của ông.
Tòa Phúc thẩm Liên bang Hoa Kỳ đã ra phán quyết với tỷ lệ 7-4, cho rằng luật mà Trump viện dẫn khi ban hành mức thuế quan cao nhất của mình - bao gồm cả thuế quan "có đi có lại" - thực chất không trao cho ông quyền áp đặt các mức thuế đó.
Tòa án cho biết: "Quyền lực cốt lõi của Quốc hội trong việc áp đặt các loại thuế như thuế quan được Hiến pháp trao độc quyền cho nhánh lập pháp. Thuế quan là một quyền lực cốt lõi của Quốc hội." Tòa phúc thẩm đã tạm dừng phán quyết có hiệu lực cho đến ngày 14 tháng 10, để chính quyền Trump có thời gian yêu cầu Tòa án Tối cao đảo ngược quyết định.
Sau đó, vào thứ Sáu, Trump đã công kích tòa phúc thẩm là "Cực kỳ thiên vị" và khẳng định rằng Tòa án Tối cao sẽ phán quyết có lợi cho ông. "Nếu những mức thuế quan này bị bãi bỏ, đó sẽ là một thảm họa hoàn toàn cho đất nước", Trump viết trong một bài đăng trên Truth Social. “Nếu được duy trì, Quyết định này sẽ thực sự hủy diệt Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.”
“Các mức thuế quan của Tổng thống vẫn có hiệu lực, và chúng tôi mong đợi chiến thắng cuối cùng trong vấn đề này,” người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai cho biết trong một tuyên bố riêng.
Phán quyết hôm thứ Sáu là thất bại thứ hai liên tiếp của Trump trong vụ kiện mang tính sống còn, được gọi là V.O.S. Selections kiện Trump. Vụ kiện được hợp nhất từ hai vụ kiện riêng biệt, một do một chục tiểu bang đệ trình và vụ còn lại do năm doanh nghiệp nhỏ của Hoa Kỳ đệ trình. Đây là vụ kiện liên bang kéo dài nhất trong số hơn nửa tá vụ kiện liên bang thách thức việc Trump sử dụng Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế, hay IEEPA, để áp đặt các mức thuế quan rộng khắp.
“Lần thứ hai trong vụ kiện này, một tòa án liên bang đã phán quyết rằng cái gọi là mức thuế 'Ngày Giải phóng' của Tổng thống là bất hợp pháp,” luật sư Jeffrey Schwab của Trung tâm Tư pháp Tự do, đại diện cho các nguyên đơn là doanh nghiệp nhỏ trong vụ kiện, cho biết.
“Quyết định này bảo vệ các doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ khỏi sự bất ổn và thiệt hại do những mức thuế quan bất hợp pháp này gây ra”, Schwab cho biết trong một tuyên bố.
“Quyết định hôm nay là một sự tái khẳng định mạnh mẽ các cam kết cốt lõi của quốc gia chúng ta theo hiến pháp từ những Người sáng lập, đặc biệt là nguyên tắc Tổng thống phải hành động trong khuôn khổ pháp quyền”, Neal Katyal, đồng luật sư của Schwab, cho biết trong tuyên bố.
Chính quyền Trump lập luận rằng IEEPA trao quyền cho tổng thống áp đặt thuế quan cụ thể theo từng quốc gia ở bất kỳ cấp độ nào nếu ông cho rằng cần thiết để giải quyết tình trạng khẩn cấp quốc gia.
Vào cuối tháng 5, Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ đã bác bỏ lập trường đó và bãi bỏ các mức thuế quan dựa trên IEEPA của Trump, bao gồm cả các mức thuế quan tương hỗ trên toàn thế giới. Phán quyết đó cũng hủy bỏ các mức thuế quan của Trump đối với Canada, Mexico và Trung Quốc, vốn được áp dụng để giải quyết cáo buộc buôn bán fentanyl vào Hoa Kỳ.
Tòa Phúc thẩm Liên bang đã nhanh chóng tạm dừng phán quyết đó trong khi kháng cáo của Trump được thực hiện. Tuy nhiên, nhiều thẩm phán phúc thẩm tỏ ra rất hoài nghi về lập luận của chính quyền Trump khi họ nghe các phiên tranh luận bằng miệng vào cuối tháng 7.
Trong phán quyết hôm thứ Sáu, tòa án nhận thấy mức thuế quan bị khiếu nại vượt quá thẩm quyền của Trump theo IEEPA. "Cả Thuế quan Buôn lậu và Thuế quan Tương hỗ đều không giới hạn về phạm vi, số lượng và thời hạn", đa số phán quyết. "Các mức thuế quan này áp dụng cho hầu hết tất cả các mặt hàng nhập khẩu vào Hoa Kỳ (và, trong trường hợp Thuế quan Tương hỗ, áp dụng cho hầu hết tất cả các quốc gia), áp đặt mức thuế suất cao, luôn thay đổi và vượt quá mức quy định trong [hệ thống thuế quan của Hoa Kỳ], và không bị giới hạn về thời hạn."
Bốn người phản đối cho biết họ không đồng ý với kết luận của đa số về tính hợp pháp của thuế quan. Và những người phản đối cho biết các nguyên đơn đã không biện minh được cho lập luận của họ về một phán quyết tóm tắt có lợi cho họ.
Đơn kháng cáo đã được 11 trong số 12 thẩm phán tại Tòa Phúc thẩm Liên bang xem xét. Thẩm phán thứ mười hai của tòa án, Pauline Newman, đã không tham gia vào vụ án vì bà đã bị đình chỉ công tác kể từ năm 2023. Bà Newman, 98 tuổi, đang trong một cuộc tranh chấp kéo dài với tòa án về yêu cầu bà phải trải qua một cuộc đánh giá nhận thức để tiếp tục xét xử các vụ án.
Phán quyết của tòa phúc thẩm được đưa ra chỉ vài giờ sau khi các nhà đàm phán thương mại hàng đầu của Trump thúc giục các thẩm phán xem xét những gì họ gọi là "các diễn biến bổ sung" trong vụ án, bao gồm đánh giá từ Văn phòng Ngân sách Quốc hội rằng thuế quan sẽ giúp giảm thâm hụt ngân sách của Hoa Kỳ 4 nghìn tỷ đô la trong thập kỷ tới.
Việc bãi bỏ thuế quan mà Trump áp đặt theo IEEPA "sẽ gây ra thiệt hại lớn và không thể khắc phục được cho Hoa Kỳ, chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia của nước này, cả hiện tại và trong tương lai", Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cho biết trong một tuyên bố trước tòa.
Ông cho biết: "Phán quyết như vậy sẽ đe dọa đến lợi ích chiến lược rộng lớn hơn của Hoa Kỳ trong và ngoài nước, có khả năng dẫn đến hành động trả đũa và hủy bỏ các thỏa thuận đã được các đối tác thương mại nước ngoài đồng ý, đồng thời làm chệch hướng các cuộc đàm phán quan trọng đang diễn ra với các đối tác thương mại nước ngoài".