Cuộc chiến công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc vừa bước sang một giai đoạn mới khi chính quyền Tổng thống Joe Biden tuyên bố mở cuộc điều tra sâu rộng đối với các dòng chip thế hệ cũ của Trung Quốc. Những con chip này, dù đã lỗi thời, vẫn đóng vai trò quan trọng trong các ngành công nghiệp từ ô tô, đồ gia dụng đến hệ thống quốc phòng.
Ngày 23/12, Nhà Trắng thông báo bắt đầu điều tra theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974, tập trung vào việc sản xuất chất nền silicon carbide và các loại wafer dùng trong chế tạo chip. Mục tiêu là đánh giá sự phụ thuộc của Mỹ vào chip Trung Quốc trong các lĩnh vực then chốt, từ viễn thông đến lưới điện.
Cuộc điều tra này không chỉ là nỗ lực của chính quyền Biden nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia mà còn là động thái được cho là nhằm củng cố lập trường trong cuộc "đấu trường công nghệ" giữa hai cường quốc. Theo Reuters, kết quả điều tra sẽ được chuyển giao cho chính quyền Donald Trump – người sẽ nhậm chức vào tháng 1/2025.
Trong suốt năm qua, chính quyền Biden đã tung ra nhiều biện pháp nhằm gây sức ép lên Bắc Kinh, từ áp thuế 50% với sản phẩm bán dẫn Trung Quốc, đến cấm xuất khẩu chip AI tiên tiến và siết chặt thiết bị sản xuất bán dẫn.
Dù vậy, Trung Quốc vẫn duy trì lợi thế lớn trong sản xuất chip đời cũ – những sản phẩm chế tạo trên quy trình lớn hơn 16-14 nm, phát triển từ trước năm 2014. Theo số liệu từ chính phủ Trung Quốc, sản lượng bán dẫn nước này tăng 40% chỉ trong quý I/2024, và dự báo sẽ chiếm 33% thị phần toàn cầu vào năm 2027, theo TrendForce.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo cảnh báo khoảng 60% chip thế hệ cũ trên thị trường vài năm tới sẽ do Trung Quốc sản xuất, trong đó nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc. Bà nhấn mạnh, đây là mối đe dọa lớn với an ninh quốc gia khi có đến 2/3 thiết bị tại Mỹ sử dụng các loại chip này, kể cả trong ngành quốc phòng.
"Việc phụ thuộc vào chip không rõ nguồn gốc là một hồi chuông cảnh báo. Chúng ta cần có những biện pháp mạnh mẽ để bảo vệ chuỗi cung ứng và nền kinh tế", bà Raimondo tuyên bố.
Phía Bắc Kinh không ngồi yên trước các động thái từ Mỹ. Người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc khẳng định cuộc điều tra của Washington sẽ làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu và gây tổn hại cho chính các công ty Mỹ. "Chúng tôi sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền lợi của mình", đại diện Bắc Kinh tuyên bố.
Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang, cuộc điều tra chip đời cũ không chỉ là bước đi chiến lược của chính quyền Biden, mà còn đánh dấu một giai đoạn mới trong cuộc chiến công nghệ Mỹ - Trung. Khi tương lai ngành bán dẫn phụ thuộc vào những quyết định chính trị đầy toan tính, thế giới sẽ tiếp tục chứng kiến những biến động lớn trong thời gian tới.