TikTok đối mặt với nguy cơ tổn thất doanh thu lớn sau khi Indonesia ban hành lệnh cấm. Ứng dụng video ngắn của ByteDance đang đặt hy vọng tăng trưởng vào mảng thương mại điện tử (TMĐT). Công ty bắt đầu cung cấp tính năng mua sắm trên ứng dụng từ giữa năm 2021 và thu hút nhiều nhà bán hàng đến với nền tảng của mình. Indonesia, quốc gia đông dân nhất Đông Nam Á với 273 triệu người, là thị trường quan trọng với hãng, bên cạnh Mỹ và Anh.

TikTok đã phản đối chính sách của Indonesia. Công ty lập luận rằng việc tách phương tiện truyền thông xã hội và thương mại điện tử thành các nền tảng khác nhau không chỉ cản trở sự đổi mới mà còn gây bất lợi cho hàng triệu thương nhân và người tiêu dùng Indonesia. TikTok cho biết nhiều người trong số họ dựa vào nền tảng này để kiếm sống.

Người phát ngôn TikTok Indonesia nói: “Thương mại xã hội ra đời để giải quyết vấn đề thực tế cho những người bán hàng nhỏ truyền thống ở địa phương, bằng cách kết nối họ với những người sáng tạo địa phương có thể giúp tăng lưu lượng truy cập đến các cửa hàng trực tuyến của họ. Dù tôn trọng luật pháp và quy định của địa phương, chúng tôi hy vọng rằng các quy định này sẽ tính đến tác động của nó với sinh kế của hơn 6 triệu người bán và gần 7 triệu người sáng tạo liên kết sử dụng TikTok Shop”.

Công ty Trung Quốc cho hay TikTok tôn trọng luật pháp, quy định của địa phương và “sẽ theo đuổi con đường mang tính xây dựng trong tương lai”. Điều này cho thấy TikTok sẽ nỗ lực tìm ra một cơ cấu để tuân thủ luật mới trong khi tiếp tục phát triển hoạt động thương mại điện tử của mình. Ngoài Indonesia, TikTok Shop còn có các trang web dành cho Mỹ, Anh, Malaysia, Philippines, Việt Nam, Singapore và Thái Lan.

Quan chức TikTok đã cố gắng gặp Tổng thống Indonesia Joko Widodo vào ngày 26/9, song yêu cầu bị bác bỏ.

TikTok từng gặp phải thách thức ở Indonesia. Vào tháng 7/2018, Indonesia đã trở thành quốc gia đầu tiên cấm TikTok vì phát tán “nội dung khiêu dâm, không phù hợp và báng bổ”. TikTok đã phản ứng bằng cách bổ sung thêm người kiểm duyệt nội dung ở quốc gia Đông Nam Á này và lệnh cấm đã được dỡ bỏ 8 ngày sau đó.

Tiếp theo lệnh cấm đó là thách thức thậm chí còn lớn hơn ở Ấn Độ, nơi TikTok đã bị xóa khỏi Google Play và Apple App Store trong một thời gian ngắn vào tháng 4/2019. Sau đó, TikTok lại bị Ấn Độ cấm vào tháng 6/2022 như một phần trong kế hoạch gỡ bỏ hàng chục ứng dụng Trung Quốc dựa trên cơ sở an ninh quốc gia. Trước khi bị cấm, TikTok được cho có hơn 200 triệu người dùng tại Ấn Độ.

Đông Nam Á là thị trường tăng trưởng quan trọng với TikTok, nhưng nếu các nước khác làm theo Indonesia, cấm mạng xã hội bán hàng, nó sẽ làm suy yếu tiềm năng TMĐT của ứng dụng. Cùng lúc này, TikTok còn đối mặt với thách thức từ Mỹ và châu Âu, chủ yếu do các vấn đề an ninh quốc gia.

Indonesia đã ban hành lệnh cấm giao dịch thương mại điện tử trên các nền tảng mạng xã hội từ ngày 27/9, nhằm bảo vệ các thương nhân và thị trường truyền thống. Hơn nữa, việc những người bán hàng thương mại điện tử hay bán phá giá đang đe dọa các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Bộ trưởng Thương mại Indonesia Zulkifli Hasan nói rằng quy định này nhằm bảo đảm cạnh tranh trong kinh doanh, đồng thời bảo vệ dữ liệu người dùng. Ngoài ra, bộ trưởng thương mại Indonesia cũng cảnh báo về việc để mạng xã hội trở thành nền tảng thương mại điện tử, cửa hàng và ngân hàng cùng một lúc.

Động thái của Indonesia dường như có mục tiêu khá rõ ràng vì TikTok là mạng xã hội duy nhất trong nước vận hành TMĐT cùng dịch vụ thanh toán. Theo Bộ trưởng Thương mại Zulkifli Hasan, lệnh cấm có hiệu lực ngay lập tức nhằm ngăn chặn sự thống trị của thuật toán và chặn đứng việc sử dụng dữ liệu cá nhân vì lợi ích kinh doanh.

Trong tuyên bố tiếp theo, ông Hasan cho biết lệnh cấm nhằm “tạo ra hệ sinh thái TMĐT công bằng, lành mạnh và có lợi, bằng cách cấm các sàn và người bán hàng TMĐT đóng vai trò như nhà sản xuất và tạo điều kiện giao dịch trên hệ thống điện tử”. Ông bổ sung, các sàn và người bán chỉ có thể cung cấp hoặc quảng bá hàng hóa, dịch vụ.

Tính đến tháng 6, quan hệ của TikTok và Indonesia vẫn còn đầy hứa hẹn. CEO Shou Zi Chew ghé thăm Jakarta tháng ấy, hứa đầu tư mạnh mẽ vào thị trường này trong các năm tiếp theo. Tại một hội thảo trong chuyến công tác, ông chia sẻ người Indonesia chiếm hơn 1/3 tổng số người dùng tích cực hàng tháng của TikTok tại Đông Nam Á.

Bộ trưởng Hợp tác xã và Doanh nghiệp vừa và nhỏ Indonesia Teten Masduki chỉ ra, những người bán hàng tại Tanah Abang – chợ bán buôn lớn nhất Đông Nam Á – ghi nhận doanh số giảm 50% do cạnh tranh trực tuyến. Dù vậy, ông không đưa ra khung thời gian cụ thể.