Thế hệ máy bay chiến đấu thứ 6: Cuộc đua định hình lại quyền lực trên bầu trời
Trong bối cảnh cán cân sức mạnh toàn cầu ngày càng chuyển dịch phức tạp, sự phát triển của máy bay chiến đấu thế hệ thứ 6 không đơn thuần là bước tiến công nghệ — mà còn là biểu tượng cho tham vọng kiểm soát không gian chiến tranh tương lai.
Tàng hình, trí tuệ nhân tạo và hệ sinh thái chiến đấu số hóa sẽ là ba trụ cột định hình thế hệ chiến đấu cơ mới. Không còn chạy đua theo tốc độ thuần túy, các cường quốc quân sự đang tái định nghĩa ưu thế trên không bằng cách tích hợp khả năng tàng hình tiên tiến, khả năng tự động hóa và liên kết hệ thống vũ khí với trí tuệ nhân tạo. Đây không còn là những "chiến binh đơn độc" mà trở thành trung tâm của một mạng lưới chiến đấu hỗn hợp, bao gồm drone, vệ tinh và các nền tảng chiến tranh điện tử.
Một trong những thay đổi đáng chú ý là khả năng loại bỏ cánh đứng — vốn là yếu tố thiết kế cơ bản của hàng không hiện đại suốt gần một thế kỷ. Sự thay thế bởi điều khiển vector đẩy và hệ thống truyền động chất lưu không chỉ nhằm tăng khả năng tàng hình mà còn thể hiện xu hướng thiết kế “tối giản hóa hình học” để tối ưu khả năng né tránh radar. Vật liệu hấp thụ radar mới sẽ đóng vai trò then chốt trong cuộc cạnh tranh này, với hy vọng đưa tín hiệu radar của các máy bay chiến đấu hiện đại về gần mức "vô hình chiến lược".
Một đột phá kỹ thuật quan trọng khác là động cơ chu kỳ thích ứng, với khả năng thay đổi cấu hình hoạt động theo từng giai đoạn bay, cung cấp hiệu suất nhiên liệu vượt trội và linh hoạt giữa sức mạnh và tầm hoạt động. Trong thế kỷ 21, khi các trận đánh không còn giới hạn bởi cự ly, khả năng “bay xa hơn, lâu hơn và tốn ít nhiên liệu hơn” sẽ là ưu thế sống còn.
Không gian địa lý và chiến lược cũng định hình thiết kế. Mỹ đang phát triển hai biến thể khung thân khác nhau cho F-47: một tối ưu cho tầm xa tại Thái Bình Dương, nơi các căn cứ phân tán và khoảng cách tác chiến dài, và một linh hoạt hơn cho không phận châu Âu, nơi mật độ tác chiến cao và cần phản ứng nhanh. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy máy bay thế hệ thứ 6 không còn là sản phẩm đơn lẻ, mà là một nền tảng có thể tùy biến theo đặc thù địa chiến lược.
Sự hiện diện của Ucav (drone chiến đấu không người lái) dưới quyền điều phối của phi công sẽ mở ra một giai đoạn mới của "chiến tranh bầy đàn" (swarm warfare), nơi một phi công có thể dẫn dắt nhiều drone cùng lúc, thực hiện nhiệm vụ trinh sát, áp chế phòng không hoặc tấn công có điều hướng. AI không còn là công nghệ hỗ trợ mà trở thành một "phi công thứ hai", giảm tải cho con người và nâng cao khả năng xử lý dữ liệu chiến thuật.
Không kém phần quan trọng là hệ thống vũ khí thế hệ mới, với tên lửa siêu vượt âm có tính năng tàng hình và khả năng dẫn đường thông minh, cho phép tấn công chớp nhoáng mà không để lại dấu hiệu sớm trên radar đối phương. Song song đó là kỳ vọng vào vũ khí năng lượng định hướng như laser, có khả năng vô hiệu hóa thiết bị điện tử hoặc vũ khí tiếp cận trong tích tắc — nếu được triển khai thành công, đây sẽ là bước nhảy vọt về khái niệm "không chiến tương lai".
Tuy nhiên, chặng đường tới thế hệ thứ 6 không thiếu thách thức. Tính khả thi của một số công nghệ vẫn còn bỏ ngỏ, đặc biệt là trong bối cảnh ngân sách quốc phòng chịu áp lực và công nghệ AI quân sự vẫn đang tranh cãi về đạo đức và kiểm soát. Thêm vào đó là câu hỏi về sự phù hợp lâu dài của thiết kế trong bối cảnh các xung đột tương lai có thể thay đổi bản chất rất nhanh chóng.
Các dự án như GCAP của Anh, Italy, Nhật hay FCAS của Pháp, Đức, Tây Ban Nha, cho thấy thế hệ chiến đấu cơ tiếp theo không chỉ là sản phẩm của công nghệ mà còn là biểu tượng của liên minh chiến lược và sức mạnh công nghiệp quốc phòng tích hợp. Sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc trong không gian này cũng là một phần không thể tách rời của cuộc cạnh tranh toàn diện về địa chính trị trong thế kỷ 21.
Máy bay chiến đấu thế hệ thứ 6 không chỉ là công cụ của chiến tranh — nó là phương tiện thể hiện tầm nhìn chiến lược, sự kết hợp giữa công nghệ và học thuyết quân sự, và là “bài kiểm tra thực sự” cho khả năng lãnh đạo toàn cầu của các siêu cường.