Sino, một công ty sản xuất đóng gói thiết bị điện tử, có cơ sở ở Hà Nội và một nhà máy với trên 1.500 lao động tại Thành phố Hồ Chí Minh, cùng với 3 nhà máy khác của công ty ở Trung Quốc và Indonexia, đang là nhà cung cấp cho hai công ty điện tử lớn tầm cỡ nhất nhì thế giới. Công ty với tổng số lao động đến nay trên 10.000, đang chờ đón "một làn sóng mới". Nhưng với việc sản xuất linh kiện ở Trung Quốc - nơi sản xuất nhiều linh kiện, phụ tùng cho dây chuyền lắp ráp trên khắp thế giới - vẫn đang phải ngừng sản xuất ở các mức độ khác nhau, dẫn đến nhiều nhà máy ở Việt Nam dự kiến sẽ hết nguồn cung dự trữ chỉ trong vài tuần tới.
"
Nếu các công ty như Flextronics và Apple không thể sản xuất sản phẩm, thì họ cũng không cần đóng gói. Số liệu tháng hai tại công ty của tôi sẽ là một thảm họa. Chúng tôi muốn trở lại guồng quay như trước vào tháng 5 hoặc tháng 6 này, nhưng điều này vẫn chưa chắc chắn. Chúng tôi chưa buộc phải cho công nhân nghỉ việc, nhưng chúng tôi sẽ xem công ty sẽ ở đâu vào cuối tháng 3 này. Tuy nhiên, tất cả phụ thuộc vào việc các nhà máy mở cửa trở lại ở Trung Quốc".
Cùng với thanh long và đu đủ thối rữa dưới ánh mặt trời do đóng cửa dọc biên giới phía bắc của Việt Nam với Trung Quốc, các nhà máy may mặc không thể lấy vải từ Quảng Đông và các dây chuyền lắp ráp điện tử thì dừng chờ vì thiếu nguồn cung. Ví dụ của công ty Sino giúp minh họa cho cú hích lớn mà Việt Nam chuẩn bị thực hiện lại gặp phải đại dịch coronavirus tàn phá các chuỗi cung ứng châu Á.
Trong khi nhiều người vẫn lạc quan về triển vọng dài hạn cho một nền kinh tế đã trở thành con đẻ cho cuộc di cư sản xuất sau chiến tranh thương mại từ Trung Quốc, thì việc tiếp tục phụ thuộc vào nước láng giềng khổng lồ ở phía bắc lại thêm một cú đấm do virus gây ra sẽ đặc biệt đau đớn trong ngắn hạn.
Chuỗi cung ứng rất phức tạp, và mặc dù được khuyến khích bởi chính sách thuế và đầu tư từ Việt Nam, thì các tập đoàn lớn của Đông Bắc Á hiện đang tìm cách "cai sữa Trung Quốc" khó khăn đến mức nào. Khoảng 30% linh kiện được sử dụng trong sản xuất của Việt Nam đến từ Trung Quốc. Nước này cũng mua 20% hàng xuất khẩu nông nghiệp của Việt Nam, trong khi khoảng 32% khách du lịch từ Trung quốc đại lục đến Việt Nam hàng năm.
Nhưng trên hết, các công ty Hàn Quốc như Samsung và LG cũng đã đầu tư ồ ạt vào sản xuất tại Việt Nam trong suốt thập kỷ qua, với các cụm nhà sản xuất linh kiện nhỏ hơn xuất hiện vệ tinh xung quanh họ.
Cũng như lệnh cấm đối với các chuyến bay từ Trung Quốc do hạn chế lây lan của dịch bệnh, giờ đây Việt Nam đã phải ban hành lệnh cấm du lịch đối với Hàn Quốc, nơi các ca lây nhiễm coronavirus đang tăng vọt.
"Sự tiếp xúc của Đông Bắc Á với Trung Quốc đại lục và Đông Nam Á thông qua các khoản đầu tư có nghĩa là tác động của chuỗi cung ứng đối với Việt Nam được cảm nhận mạnh mẽ bởi các tập đoàn lớn của Đông Bắc Á như Samsung và Sony", Trinh Nguyễn, nhà kinh tế cấp cao của Natixis, có trụ sở tại Hồng Kông, đã ước tính rằng 17% tổng nền kinh tế Việt Nam có liên quan thương mại với Trung Quốc, cao hơn bất kỳ quốc gia nào trong khu vực.
Những người làm việc trong ngành hậu cần, dựa trên hàng hóa rời khỏi các nhà máy, cho rằng, một trong những nhà máy điện thoại thông minh khổng lồ của Samsung Electronics tại Việt Nam đang hoạt động với công suất từ 50 đến 80%, do thiếu các linh kiện, phụ tùng nhập khẩu và thực tế là một số kỹ thuật viên đã không thể trở lại làm việc do vướng cách ly vì dịch bệnh. Samsung chưa có bình luận gì về điều này.
Samsung chiếm 6,1% tổng vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam trong 10 năm tính đến năm 2018 và chịu trách nhiệm cho khoảng 28% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam năm 2017. Điều này có nghĩa là tác động hạ nguồn của sự suy giảm kéo dài đối với gã khổng lồ Hàn Quốc có thể là nghiêm trọng. Đồng thời, một nguồn tin cao cấp tại một khu công nghiệp ở Hải Phòng, một thành phố công nghiệp lớn ở phía đông bắc Việt Nam, cho biết một nhà máy LG trị giá 1 tỷ USD đã bị đóng cửa hoàn toàn vào tuần trước vì không thể điều khiển được dây chuyền sản xuất. LG, một gã khổng lồ điện tử khác của Hàn Quốc, không thể đưa ra bình luận.
Julien Brun, giám đốc điều hành tại CEL Consulting, một công ty tư vấn chuỗi cung ứng cho biết, càng đi sâu vào chuỗi cung ứng. Các công ty nhỏ có thể đóng vai quan trọng đối với phần còn lại của chuỗi cung ứng, nhưng vì sự thiếu hụt hàng hóa từ Trung Quốc, họ sẽ là người đầu tiên phải gánh chịu.
Giám đốc chuỗi cung ứng cho một công ty thương mại điện tử hàng đầu của Việt Nam - người muốn giấu tên - nói rằng các công ty đa quốc gia lớn mà ông làm việc cùng, bao gồm Samsung, Nestle và Proctor & Gamble, đã cảnh báo rằng họ có thể hết nguồn cung vào giữa tháng 3, vì họ không thể lấy nguồn từ Trung Quốc.
Giám đốc thương mại điện tử cho biết, nền tảng của ông đã hết các sản phẩm chăm sóc sức khỏe như khẩu trang và thuốc khử trùng tay cách đây vài tuần. Nhưng điều này có thể không kéo dài. Các nền tảng thương mại điện tử nhỏ sẽ được tung ra đầu tiên, nhưng chúng tôi sẽ là người tiếp theo.
Ngay cả khi Trung Quốc có thể trở lại trực tuyến, sẽ có ít nhất một tháng lỗ trong tài khoản của nhiều công ty vào cuối năm nay, Stanley Szeto, chủ tịch điều hành tại công ty may mặc có trụ sở tại Hồng Kông, Lever Style, cho biết.
"
Trong ngành kinh doanh hàng may mặc, nguyên liệu thô thường xuất phát từ Trung Quốc", ông Szeto, người làm việc với các đối tác sản xuất tại Việt Nam cho biết. Vì vậy, đến mức các nhà máy vải và nhà sản xuất phụ kiện không thể quay lại và sản xuất đồ, thì công nhân Việt Nam và Bangladesh sẽ chỉ còn nước vặn ngón tay cái. Ngay cả khi Trung Quốc trở lại và hoạt động, bạn sẽ có ít nhất một tháng độ trễ cho sản xuất ở Đông Nam Á.
Các công ty phương Tây cũng nhận thấy mình bị cuốn vào tác động của dịch virus ở Việt Nam. Một cuộc khảo sát do Phòng Thương mại Hoa Kỳ (AmCham) thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh tuần trước cho thấy 70% các công ty thành viên của họ đang hoạt động sản xuất ở mức 70% trở lên, với 17% hoạt động ở mức từ 50 đến 70% và 13% hoạt động dưới một nửa công suất bình thường.
Một số [thành viên] đang nhìn thấy một ánh sáng ở cuối đường hầm thậm chí cuối tuần trước. Những người khác nói rằng nếu các nhà cung cấp của họ ở Trung Quốc không quay lại sản xuất trực tuyến, họ sẽ bị ảnh hưởng từ đó, giám đốc điều hành AmCham, bà Mary Tarnowka nói.