Đề xuất này có thể ảnh hưởng lớn đến quốc phòng Đài Loan trong bối cảnh căng thẳng với Trung Quốc.
Trong cuộc phỏng vấn với News Nation công bố cuối tuần qua, ông Lutnick cho biết Washington đã thảo luận với Đài Loan về kế hoạch “50-50” trong sản xuất chip cho thị trường Mỹ. Theo đó, Mỹ sẽ tự sản xuất một nửa, còn Đài Loan đảm nhận nửa còn lại, giúp giảm đáng kể sự phụ thuộc của Washington vào nguồn cung từ Đài Loan – quốc gia hiện chiếm hơn 90% sản xuất chip tiên tiến toàn cầu.
“Chúng tôi cần đưa sản xuất chip về nội địa một cách đáng kể – chúng tôi phải tự làm chip của mình”, ông Lutnick nhấn mạnh. “Ý tưởng tôi đề xuất với họ là đạt 50-50: Chúng ta sản xuất một nửa, và họ sản xuất một nửa”. Ông cũng đặt mục tiêu đạt khoảng 40% sản xuất chip nội địa vào cuối nhiệm kỳ Tổng thống Donald Trump, đòi hỏi đầu tư hơn 500 tỷ USD tại Mỹ.
Sự thống trị của Đài Loan trong lĩnh vực này chủ yếu nhờ Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC) – nhà sản xuất chip hợp đồng lớn nhất và tiên tiến nhất thế giới, cung cấp cho các ông lớn công nghệ Mỹ như Nvidia và Apple. Khoảng cách địa lý giữa Đài Loan với Mỹ, cùng vị trí gần Trung Quốc, khiến nguồn cung này trở thành mối lo ngại an ninh lớn.
Ông Lutnick bác bỏ lý thuyết “Lá chắn Silicon” – cho rằng vị thế chip của Đài Loan sẽ bảo vệ đảo quốc này khỏi hành động quân sự trực tiếp từ Bắc Kinh. Thay vào đó, ông lập luận rằng việc cân bằng sản xuất giữa hai bên sẽ an toàn hơn cho Đài Loan. “Nếu bạn nắm 95% sản xuất, làm sao tôi bảo vệ bạn? Bạn sẽ gửi bằng máy bay hay tàu bè sao?”, ông đặt câu hỏi. Dù vậy, dưới kế hoạch 50-50, Mỹ vẫn “phụ thuộc cơ bản” vào Đài Loan, nhưng đủ khả năng tự chủ khi cần thiết.
Bối Cảnh Căng Thẳng Và Nỗ Lực Của Mỹ
Bắc Kinh coi Đài Loan là lãnh thổ của mình và không loại trừ sử dụng vũ lực để thống nhất. Năm nay, quân đội Trung Quốc đã tổ chức nhiều cuộc tập trận quy mô lớn ngoài khơi Đài Loan. Tháng 4, Washington tái khẳng định cam kết hỗ trợ Đài Loan.
Lời kêu gọi của ông Lutnick phù hợp với quan điểm trước đây của ông Trump, người từng cho rằng Đài Loan nên “trả tiền” cho sự bảo vệ của Mỹ và cáo buộc đảo quốc này “cướp” ngành chip Mỹ. Mỹ từng dẫn đầu thị trường bán dẫn toàn cầu nhưng đã mất thị phần do sự trỗi dậy của các gã khổng lồ châu Á như TSMC và Samsung.
Để đảo ngược xu hướng, Washington đã thúc đẩy qua nhiều chính quyền. TSMC bắt đầu xây dựng nhà máy tại Mỹ từ năm 2020 và tiếp tục mở rộng, với kế hoạch đầu tư thêm 100 tỷ USD hồi tháng 3, nâng tổng mức lên 165 tỷ USD.
Gần đây, chính quyền Trump đề xuất áp thuế 100% lên bán dẫn nhập khẩu, nhưng miễn trừ cho các công ty đầu tư tại Mỹ. Mỹ và Đài Loan cũng đang đàm phán thương mại, có thể ảnh hưởng đến mức thuế cho doanh nghiệp Đài Loan.
Đề xuất này không chỉ nhằm tăng cường chuỗi cung ứng mà còn củng cố vị thế địa chính trị của Mỹ, trong khi Đài Loan phải cân nhắc rủi ro mất “lá chắn” công nghệ.