Kỳ thi Cao khảo được coi là một trong những kỳ thi đại học khắc nghiệt nhất thế giới, với hơn 13 triệu thí sinh tham gia mỗi năm. Trong bối cảnh đó, AI đã trở thành một công cụ học tập phổ biến, hỗ trợ học sinh giải quyết bài tập và luyện thi. Tuy nhiên, khi cuộc thi bắt đầu, các công ty công nghệ Trung Quốc đã nhanh chóng "đóng băng" các tính năng AI, đặc biệt là các chức năng nhận dạng hình ảnh như Qwen của Alibaba, Doubao của ByteDance, Yuanbao của Tencent và Kimi của Moonshot.
Lý do chính của việc này được cho là nhằm ngăn chặn gian lận trong kỳ thi – một vấn đề nghiêm trọng không chỉ ở Trung Quốc mà còn tại nhiều quốc gia khác. Khi các thí sinh có thể sử dụng AI để tìm kiếm câu trả lời cho các câu hỏi trong đề thi, việc gian lận sẽ trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Việc các ứng dụng như Doubao và Yuanbao ngừng cung cấp tính năng nhận dạng hình ảnh trong suốt thời gian thi là một bước đi rõ ràng nhằm bảo vệ tính công bằng của kỳ thi. Tuy nhiên, điều này cũng mở ra một câu hỏi lớn hơn về việc công nghệ, vốn được kỳ vọng là trợ thủ đắc lực, có thể trở thành một mối đe dọa trong các hệ thống đánh giá.
Trong bối cảnh kỳ thi Cao khảo, việc sử dụng công cụ AI để hỗ trợ học tập hay giải đáp các câu hỏi thi đã khiến nhiều học sinh cảm thấy không công bằng. Sự khác biệt trong khả năng tiếp cận công nghệ giữa các học sinh có thể tạo ra sự bất bình đẳng trong việc chuẩn bị cho kỳ thi. Tuy nhiên, Trung Quốc không chỉ dừng lại ở việc hạn chế AI, mà còn tăng cường các biện pháp giám sát chặt chẽ hơn tại các điểm thi. Chính quyền đã triển khai các công cụ giám sát AI để theo dõi hành vi bất thường của thí sinh, chẳng hạn như hành vi thì thầm hay liếc nhìn.
Đặc biệt, các video giám sát sẽ được xem lại sau kỳ thi để xử lý nghiêm các vi phạm. Đây là một biện pháp mạnh mẽ nhằm bảo đảm rằng mọi hành vi gian lận sẽ bị phát hiện và xử lý. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra một câu hỏi về quyền riêng tư và sự kiểm soát quá mức. Liệu các biện pháp giám sát này có quá mức và vi phạm quyền tự do cá nhân của học sinh không?
Trung Quốc luôn nổi bật với cách tiếp cận mạnh mẽ đối với việc kiểm soát công nghệ, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục. Việc hạn chế tính năng AI trong kỳ thi Cao khảo phản ánh một phần của chiến lược rộng lớn hơn nhằm kiểm soát công nghệ và bảo vệ “tính thuần khiết” trong các kỳ thi. Tuy nhiên, điều này cũng có thể làm dấy lên một câu hỏi lớn hơn về cách chúng ta nhìn nhận vai trò của công nghệ trong giáo dục.
Trong khi một số người cho rằng việc kiểm soát công nghệ trong các kỳ thi là cần thiết để đảm bảo tính công bằng, thì những người khác lại lo ngại rằng chính những biện pháp này có thể kiềm chế sự sáng tạo và khả năng tiếp cận tri thức của học sinh. Công nghệ, và đặc biệt là AI, có thể giúp học sinh học hỏi và phát triển kỹ năng một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, khi các công cụ này bị hạn chế, điều này đồng nghĩa với việc học sinh không được khai thác tiềm năng của công nghệ một cách tối đa.
Với sự phát triển của công nghệ AI và những công cụ học tập mạnh mẽ ngày nay, câu hỏi đặt ra không chỉ là làm thế nào để bảo vệ tính công bằng trong kỳ thi, mà còn là làm sao để học sinh có thể tiếp cận và sử dụng công nghệ một cách hợp lý trong học tập. Thực tế, việc học sinh sử dụng AI trong các bài kiểm tra có thể được coi là một cách để thúc đẩy sáng tạo và tư duy phản biện, thay vì chỉ là công cụ gian lận.
Tuy nhiên, các biện pháp giám sát chặt chẽ và hạn chế sử dụng AI trong kỳ thi cũng phản ánh một vấn đề lớn trong giáo dục hiện đại: việc đánh giá chất lượng học sinh không chỉ qua kiến thức đã học, mà còn qua khả năng sử dụng công nghệ, cũng như khả năng sáng tạo và tư duy độc lập. Chính vì vậy, thay vì chỉ “đóng băng” công nghệ, có lẽ đã đến lúc cần một sự điều chỉnh hợp lý hơn về cách thức ứng dụng công nghệ trong các kỳ thi và hệ thống giáo dục nói chung.