Bà Diana Torres, Trưởng phòng Quản trị và tham gia, Trợ lý Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, phát biểu tại Hội thảo “Cơ hội, thách thức và giải pháp thúc đẩy quyền tham chính của Người khuyết tật ở Việt Nam”, do Trung tâm Hỗ trợ Giáo dục và Nâng cao năng lực cho Phụ nữ (CEPEW) và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tổ chức tại Hà Nội.
Bà Diana Torres, Trưởng phòng Quản trị và tham gia, Trợ lý Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam
Tham gia Hội thảo, có đại biểu Quốc hội, đại diện Văn phòng quốc hội, các hiệp hội và tổ chức của người khuyết tật, và cộng đồng người khuyết tật.
Bà Lương Thị Kiều Thúy, người khiếm thính, chia sẻ: “Người điếc và người khiếm thính thường gặp khó khăn về nghe, tiếng nói thường không được mọi người để ý đến. Vì vậy, em sẵn sàng ứng cử đại biểu Quốc hội, để tiếng nói của người điếc được lắng nghe”.
Ông Lê Ngọc Toàn, Chủ tịch Hội người mù tỉnh Lạng Sơn, cho biết: “NKT chiếm tỉ lệ đông mà trong cơ quan lập pháp có ít NKT tham gia, vì vậy tôi có nguyện vọng tham gia HĐND để đưa tiếng nói NKT vào cơ quan quyền lực này. Tôi tự tin tham gia ứng cử. Nhưng trong quá trình triển khai, tôi gặp nhiều rào cản về định kiến. Cử chi băn khoăn người khiếm thị có đọc được văn bản, đi lại được không. Trong quy định, đại biểu không có người đi cùng, vậy NKT có thể đại diện được quyền lợi của người dân không. Tôi không đạt được 50% ủng hộ trong hiệp thương vòng một”.
“Hướng tới bình đẳng nghĩa là hướng tới đạt được các kết quả phát triển bình đẳng và công bằng xuyên suốt cuộc đời - từ nền giáo dục chất lượng và cơ hội học tập suốt đời, khả năng tiếp cận bình đẳng với việc làm có chất lượng, tài nguyên thiên nhiên, đến bảo trợ xã hội và đưa ra các quyết định mang tính hòa nhập,” bà Diana Torres nói. “Chúng ta sẽ khó lòng đạt được các kết quả thực sự hòa nhập, dù chính phủ, cộng đồng và các tổ chức của và vì người khuyết tật có nỗ lực đến đâu, nếu thiếu tiếng nói của người khuyết tật trong các cơ quan quốc hội, hội đồng nhân dân”.
Theo “Đánh giá nhanh mức độ sẵn sàng tham gia của người khuyết tật với tư cách ứng viên Đại biểu Quốc hội/Hội đồng nhân dân các cấp tại Việt Nam”, được công bố tại hội thảo, 92% người tham gia đã bày tỏ hy vọng có đại biểu là người khuyết tật trong Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Có tới 63% người được hỏi sẵn sàng tự ứng cử làm đại biểu Quốc hội hoặc Hội đồng nhân dân các cấp trong 5 năm tới.
Song có 3 thách thức hàng đầu mà Người khuyết tật gặp phải trong cuộc bầu cử. Đó là 28% không cảm thấy tự tin vào khả năng thành công của bản thân; 14% không biết tự ứng cử và kêu gọi sự ủng hộ của cử tri; và 9% không tin rằng cộng đồng sẽ bỏ phiếu cho Người khuyết tật. Có tới 68% người được hỏi cho biết hiểu biết về quy trình tự ứng cử của họ còn hạn chế, do đó họ thiếu tự tin vào năng lực bản thân. Đây cũng chính là nguyên nhân vì sao vẫn còn tồn tại “khoảng cách chính trị” nói trên.
Ông Jan Wilhem Grythe, Đại biện lâm thời Na Uy, Đại sứ quán Hoàng gia Na-uy tại Hà Nội, thông báo tiếp nối kết quả hợp tác thành công giữa Na-uy và UNDP, sẽ có dự án mới: “Tăng cường thực hiện những khuyến nghị của quốc tế đối với Việt Nam về quyền con người trong năm 2021-2022”.
Ông Jan Wilhem Grythe, Đại biện lâm thời Na Uy, Đại sứ quán Hoàng gia Na-uy tại Hà Nội
“Tôi nhận thấy các dự án với UNDP rất đặc biệt, mặc dù chỉ là những sáng kiến hợp tác kỹ thuật nhỏ, các dự án này có tiềm năng trở thành mô hình thúc đẩy quyền con người một cách hiệu quả, và vì vậy có tác động rất rộng lớn,” ông Jan Wilhem Grythe chia sẻ. “Nauy có một nữ đại biểu quốc hội là người khuyết tật về thể chất, bà Tove Linnea Brandvik, trong hai nhiệm kỳ từ 2005-2013. Chúng tôi sẵn sàng chia sẻ thông tin về quá trình tham chính của bà và tổ chức các buổi trao đổi, truyền cảm hứng với các ứng cử viên tiềm năng là người khuyết tật ở Việt Nam”.
Quyền tham gia chính trị của người khuyết tật được quy định tại Điều 29 Công ước về Quyền của Người khuyết tật (CRPD). Hiệp hội Người khuyết tật Việt Nam (VFD) đã công bố chủ đề của Ngày Người khuyết tật Việt Nam 2021 là An toàn - Bình đẳng: An toàn trong đại dịch Covid-19 và Bình đẳng trong bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp. Đây là thời điểm thích hợp để thúc đẩy quyền tham chính của người khuyết tật.
Tại hội thảo, Thái Thị Thanh Nga, Chuyên viên chính Vụ Các vấn đề xã hội, Văn phòng Quốc hội, phát biểu thay mặt cho ông Nguyễn Hồng Ngọc, Phó vụ trưởng Vụ Các vấn đề xã hội, Văn phòng Quốc hội: “Còn hơn một tháng nữa, cuộc bầu cử Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 sẽ diễn ra. Theo quy định, đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân phải có trình độ văn hóa, chuyên môn, có đủ năng lực, sức khỏe, kinh nghiệm công tác và uy tín để thực hiện nhiệm vụ đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân và có điều kiện tham gia các hoạt động của Quốc hội, của Hội đồng nhân dân. Đây là khó khăn rất lớn đòi hỏi phải có các giải pháp mạnh mẽ, đồng bộ, hiệu quả, quyết tâm chính trị cao và sự cố gắng, nỗ lực của chính những NKT là ứng cử viên đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân.’’
Kết quả Đánh giá nhanh và ý kiến đóng góp của các đại biểu tại hội thảo sẽ mang đến một góc nhìn mới về ý chí cũng như mong muốn chính trị của người khuyết tật được trở thành đại biểu trong các cơ quan pháp luật, cùng với khả năng và tiềm năng tham chính của họ trong tương lai gần. Đây sẽ là cơ sở cho các hoạt động vận động và xây dựng năng lực trong tương lai, nhằm thúc đẩy việc tham gia hiệu quả của người khuyết tật trong lĩnh vực chính trị và đời sống, cũng như quá trình đưa ra các quyết định liên quan đến người khuyết tật.