Trong bối cảnh kinh tế thế giới năm 2025 vẫn đối mặt với nhiều bất định – từ tăng trưởng tiêu dùng toàn cầu chậm lại, cạnh tranh địa chính trị gia tăng đến xu hướng tái cấu trúc chuỗi cung ứng công nghệ – ngành điện tử Việt Nam, đặc biệt là nhóm điện thoại và linh kiện, tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột trong hoạt động xuất khẩu. Số liệu 10 tháng năm 2025 cho thấy đây không chỉ là nhóm hàng có quy mô kim ngạch lớn nhất, mà còn đóng góp quyết định vào thặng dư thương mại rất cao của Việt Nam.
1. Quy mô và vai trò nổi bật trong cơ cấu xuất khẩu
Theo số liệu tổng hợp từ Tổng Cục Hải quan, lũy kế 10 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu điện thoại và linh kiện của Việt Nam đạt 48,66 tỷ USD, tăng 4,74% so với cùng kỳ năm 2024. Trong khi đó, kim ngạch nhập khẩu của nhóm hàng này đạt 9,40 tỷ USD, tăng 11,28%.
Như vậy, xuất siêu của riêng nhóm điện thoại và linh kiện đạt khoảng 39,26 tỷ USD, mức thặng dư rất lớn, vượt xa nhiều nhóm hàng công nghiệp chế biến khác. Con số này tiếp tục khẳng định điện thoại và linh kiện là nguồn đóng góp chủ lực vào cán cân thương mại của Việt Nam, đồng thời là “điểm tựa” quan trọng giúp bù đắp nhập siêu ở các nhóm hàng nguyên liệu, năng lượng và tư liệu sản xuất khác.
Xét về quy mô, điện thoại và linh kiện tiếp tục giữ vị trí nhóm hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, vượt qua cả máy vi tính – linh kiện, dệt may hay giày dép. Trong cơ cấu xuất khẩu công nghiệp chế biến chế tạo, đây là ngành có hàm lượng công nghệ cao nhất, mức độ hội nhập sâu nhất vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
2. Động lực xuất khẩu: vai trò áp đảo của khu vực FDI
Một đặc điểm nổi bật xuyên suốt trong 10 tháng năm 2025 là vai trò gần như tuyệt đối của khu vực doanh nghiệp FDI. Riêng trong tháng 10/2025, kim ngạch xuất khẩu điện thoại và linh kiện của khối FDI chiếm 99,9% tổng kim ngạch, và tính chung 10 tháng đạt 48,51 tỷ USD, tương đương 99,7% tổng xuất khẩu nhóm hàng này.
Điều này phản ánh rõ nét cấu trúc của ngành điện thoại Việt Nam hiện nay: Việt Nam là trung tâm sản xuất – lắp ráp và xuất khẩu toàn cầu của các tập đoàn đa quốc gia, trong đó Samsung tiếp tục giữ vai trò chi phối, bên cạnh sự mở rộng hiện diện của các hệ sinh thái Apple (thông qua Foxconn, Luxshare, Goertek), Google, Motorola…
Ở góc độ tích cực, sự hiện diện của FDI giúp Việt Nam duy trì quy mô xuất khẩu rất lớn, ổn định việc làm và thu hút công nghệ. Tuy nhiên, ở góc độ chiến lược dài hạn, mức độ phụ thuộc quá cao cũng đặt ra bài toán về nâng cao giá trị gia tăng nội địa, phát triển doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước.
3. Cơ cấu mặt hàng: điện thoại nguyên chiếc dẫn dắt, linh kiện giữ vai trò nền tảng
Về cơ cấu, xuất khẩu điện thoại nguyên chiếc tiếp tục đóng vai trò dẫn dắt tăng trưởng. Trong 10 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu điện thoại nguyên chiếc đạt 29,18 tỷ USD, tăng 8,9% so với cùng kỳ và chiếm gần 60% tổng kim ngạch xuất khẩu điện thoại và linh kiện.
Samsung vẫn là thương hiệu chiếm tỷ trọng áp đảo trong xuất khẩu điện thoại nguyên chiếc, với hơn 90% kim ngạch, phản ánh vai trò trung tâm của các tổ hợp sản xuất tại Bắc Ninh và Thái Nguyên. Đáng chú ý, Google nổi lên là điểm sáng mới khi kim ngạch xuất khẩu điện thoại mang thương hiệu này tăng hơn 42% trong 10 tháng, cho thấy Việt Nam ngày càng tham gia sâu hơn vào chuỗi sản phẩm của các hãng công nghệ Mỹ.
Ở chiều ngược lại, xuất khẩu linh kiện điện thoại đạt 19,49 tỷ USD, giảm nhẹ 0,93% so với cùng kỳ. Mặc dù tỷ trọng giảm xuống còn khoảng 40%, nhưng linh kiện vẫn giữ vai trò nền tảng, phản ánh vị thế của Việt Nam như một cứ điểm sản xuất linh kiện trung gian quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Xu hướng này cho thấy cơ cấu xuất khẩu đang dịch chuyển theo hướng gia tăng tỷ trọng sản phẩm hoàn chỉnh, trong khi linh kiện duy trì vai trò hỗ trợ và bổ sung giá trị.
4. Thị trường xuất khẩu: đa dạng nhưng tập trung cao
Về thị trường, xuất khẩu điện thoại và linh kiện của Việt Nam trong 10 tháng năm 2025 có độ phủ rộng, song vẫn tập trung cao vào một số thị trường chủ chốt.
Trung Quốc tiếp tục là thị trường lớn nhất với kim ngạch 12,09 tỷ USD, chiếm gần 25% tổng xuất khẩu. Tuy nhiên, kim ngạch sang thị trường này giảm 3,61% so với cùng kỳ, phản ánh sự điều chỉnh trong nhu cầu nhập khẩu linh kiện và tái cơ cấu chuỗi cung ứng tại Trung Quốc.
Hoa Kỳ đứng thứ hai với 9,02 tỷ USD, tăng 3,54%. Dù thị trường điện thoại Mỹ có dấu hiệu bão hòa, nhưng Việt Nam vẫn giữ được vị thế quan trọng nhờ xuất khẩu các dòng sản phẩm trung và cao cấp.
Liên minh châu Âu (EU) là khu vực tăng trưởng khá tích cực, đạt 6,02 tỷ USD, tăng gần 8%. Một số thị trường như Áo, Pháp, Italy ghi nhận mức tăng hai chữ số, phản ánh nhu cầu ổn định đối với các dòng điện thoại cao cấp và thiết bị thông minh.
Trong khu vực châu Á, Hàn Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ là những thị trường đáng chú ý. Đặc biệt, Ấn Độ nổi lên như một điểm sáng với kim ngạch 10 tháng đạt 1,90 tỷ USD, tăng hơn 23%, cho thấy tiềm năng mở rộng tại các thị trường đang phát triển có quy mô dân số lớn.
5. Nhập khẩu: tăng nhanh nhưng vẫn kiểm soát tốt cán cân
Ở chiều nhập khẩu, kim ngạch 9,40 tỷ USD trong 10 tháng chủ yếu phục vụ nhu cầu sản xuất – lắp ráp trong nước. Trung Quốc chiếm tỷ trọng áp đảo với gần 87% tổng kim ngạch nhập khẩu, phản ánh mức độ phụ thuộc lớn vào nguồn cung linh kiện từ thị trường này.
Nhập khẩu linh kiện chiếm gần 70% tổng kim ngạch nhập khẩu điện thoại và linh kiện, phù hợp với vai trò của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu – nơi tập trung các khâu lắp ráp và hoàn thiện sản phẩm.
Mặc dù nhập khẩu tăng nhanh hơn xuất khẩu về tốc độ, nhưng do quy mô xuất khẩu rất lớn, nhóm hàng này vẫn duy trì xuất siêu ở mức cao kỷ lục.
6. Nhận định và triển vọng
Tổng thể, 10 tháng năm 2025 cho thấy điện thoại và linh kiện tiếp tục là “trụ cột chiến lược” của xuất khẩu Việt Nam, không chỉ về quy mô mà còn về đóng góp vào cán cân thương mại. Mức xuất siêu 39,26 tỷ USD là con số mang ý nghĩa chiến lược, giúp củng cố ổn định vĩ mô và dự trữ ngoại hối.
Tuy nhiên, bức tranh tích cực này cũng đi kèm thách thức: sự phụ thuộc lớn vào khu vực FDI và một số thị trường, nguồn cung linh kiện tập trung cao vào Trung Quốc, và giá trị gia tăng nội địa còn hạn chế.
Trong trung và dài hạn, nếu Việt Nam đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ, nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước và tham gia sâu hơn vào các khâu thiết kế – linh kiện cốt lõi, ngành điện thoại không chỉ duy trì xuất siêu lớn mà còn trở thành động lực nâng cấp vị thế công nghiệp và công nghệ của nền kinh tế.