Ngày 21/4 – Ngày Sáng tạo và Đổi mới sáng tạo thế giới – không chỉ là một thời điểm để tôn vinh các ý tưởng mới, mà còn là dịp để Việt Nam nhìn lại con đường chiến lược đã và đang đi trong việc biến đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thành động lực cốt lõi cho phát triển quốc gia.
Quyết định số 536/QĐ-BKHCN của Bộ Khoa học và Công nghệ vừa được ban hành không chỉ là một kế hoạch tổ chức sự kiện, mà là tuyên ngôn hành động mạnh mẽ về cam kết của Nhà nước trong việc đại chúng hóa tinh thần sáng tạo, thể chế hóa khát vọng đổi mới, và đưa công nghệ trở thành “lực kéo” của nền kinh tế số hiện đại.
Với chủ đề năm nay – “Đổi mới sáng tạo toàn dân - Chuyển đổi số toàn diện - Vì cuộc sống tốt đẹp hơn” – chiến dịch không dừng lại ở tầng lớp nghiên cứu, chuyên gia hay doanh nghiệp lớn. Thông điệp cốt lõi là mọi người dân, từ học sinh, nông dân, công nhân, cán bộ đến doanh nhân đều có thể – và cần – trở thành một phần trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Cách tiếp cận này cho thấy Việt Nam đang theo đuổi một mô hình tương tự các quốc gia phát triển, nơi sáng tạo không còn là đặc quyền của giới tinh hoa tri thức, mà trở thành nền tảng xã hội, được nuôi dưỡng từ trường học đến nhà máy, từ làng quê đến khu công nghệ cao.
Chuyển đổi số không còn là lựa chọn, mà là kiến trúc sống còn của quốc gia
Không thể tách rời khỏi đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đang trở thành công cụ chiến lược để thực thi và lan tỏa đổi mới sáng tạo một cách toàn diện. Việc xây dựng các nền tảng số kết nối cung - cầu công nghệ, chuyên gia - ý tưởng, doanh nghiệp - nhà đầu tư... là những mạch máu nuôi dưỡng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.
Điều đặc biệt đáng chú ý trong năm 2025 là Bộ KH&CN đặt trọng tâm vào việc kết nối giữa các tác nhân của đổi mới sáng tạo, không chỉ về chính sách mà bằng các cơ chế thực thi như “khoán 10” cho nghiên cứu, quản lý theo mục tiêu, chấp nhận rủi ro trong đầu tư R&D – tất cả đều là tư duy tiến bộ, bám sát xu thế toàn cầu.
Triển khai chương trình đổi mới sáng tạo toàn dân và chuyển đổi số toàn diện không tránh khỏi những thách thức: chênh lệch năng lực số giữa các địa phương, sự dè dặt của khu vực công, thiếu vốn mồi cho startup, hoặc tình trạng “đổi mới hình thức” trong tổ chức hoạt động.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng đây là thời điểm “vàng” để Việt Nam bứt phá khỏi mô hình tăng trưởng truyền thống, bằng cách kích hoạt nội lực xã hội thông qua văn hóa đổi mới, đưa sáng tạo thành động lực tự thân thay vì chỉ dựa vào các chính sách kích cầu ngắn hạn.
Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ lớn: hoặc tiếp tục là “người làm thuê công nghệ”, hoặc trở thành quốc gia làm chủ tri thức, định hình tương lai kinh tế - xã hội bằng chính những sáng tạo từ nội lực.
Hành trình này không thể chỉ diễn ra trong phòng họp hay phòng lab. Nó cần lan tỏa đến từng người dân, từng tổ chức. Và Ngày Sáng tạo và Đổi mới sáng tạo thế giới chính là lời nhắc: Không có quốc gia mạnh nếu người dân không sáng tạo. Không có tương lai số nếu hôm nay không bắt đầu từ tư duy mới.