Theo thông tin từ Reuters, tập đoàn Micron Technology (Mỹ) dự kiến đầu tư khoảng 1,5 nghìn tỷ yên (tương đương 9,6 tỷ USD) để xây dựng một nhà máy sản xuất chip bộ nhớ tiên tiến tại Hiroshima, Nhật Bản. Nhà máy sẽ tập trung vào dòng chip HBM (High-Bandwidth Memory) – loại bộ nhớ có tốc độ truy xuất cực nhanh, được xem là “trái tim” của các hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) và siêu máy tính hiện nay.
Dự kiến việc xây dựng sẽ khởi động từ tháng 5 năm sau, với mục tiêu đưa lô sản phẩm thương mại đầu tiên ra thị trường từ năm 2028. Chính phủ Nhật Bản cam kết hỗ trợ tới 500 tỷ yên cho dự án này, trong khuôn khổ chiến lược tái thiết ngành bán dẫn quốc gia và thu hút đầu tư công nghệ cao từ Mỹ và châu Âu.
Bối cảnh: Khi bán dẫn trở thành cuộc đua chiến lược
Quyết định của Micron phản ánh rõ sự dịch chuyển sâu sắc trong ngành bán dẫn toàn cầu. Trong nhiều năm, phần lớn dây chuyền chế tạo chip tiên tiến tập trung tại vài quốc gia, đặc biệt là Đài Loan. Tuy nhiên, trước rủi ro địa chính trị và nhu cầu bùng nổ của AI, các tập đoàn lớn đang tìm cách phân tán chuỗi cung ứng, giảm sự phụ thuộc vào bất kỳ điểm nóng nào.
Việc lựa chọn Nhật Bản — một quốc gia có nền tảng kỹ thuật mạnh, môi trường chính sách ổn định và đang đặt mục tiêu quay lại bản đồ sản xuất chip — là bước đi mang tính tính toán chiến lược. Với sự hỗ trợ tài chính lớn của Tokyo, dự án của Micron đồng thời củng cố nỗ lực của Nhật trong việc giành lại vị thế từng có trong ngành bán dẫn thập niên 1980.
Tác động đối với cán cân cạnh tranh công nghệ
Chip HBM là thành phần cốt lõi trong các hệ thống AI, từ mô hình ngôn ngữ lớn đến trung tâm dữ liệu. Nhu cầu thị trường dự báo sẽ tăng mạnh trong nhiều năm tới.
Với dự án mới, Micron gửi đi thông điệp rõ ràng về tham vọng cạnh tranh với các đối thủ lớn như SK Hynix và Samsung — những tên tuổi đang dẫn đầu thị trường HBM. Sự xuất hiện của nhà máy tại Nhật Bản không chỉ mở rộng năng lực sản xuất của Micron mà còn góp phần:
- Đa dạng hóa nguồn cung chip phục vụ ngành AI
- Giảm nguy cơ thiếu hụt hoặc đứt gãy chuỗi cung ứng
- Tạo áp lực đổi mới và cạnh tranh trong lĩnh vực bộ nhớ tốc độ cao
Đây là dấu hiệu cho thấy ngành bán dẫn đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc sâu rộng — nơi các trung tâm sản xuất được phân bổ lại để thích ứng với thách thức mới và nhu cầu năng lượng – tính toán ngày càng lớn.
Góc nhìn đối với Việt Nam và khu vực châu Á
Sự dịch chuyển chuỗi cung ứng và những khoản đầu tư quy mô lớn như của Micron đặt ra nhiều câu hỏi chiến lược cho các quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam.
1. Cơ hội tham gia chuỗi giá trị toàn cầu
Việt Nam đang là điểm đến hấp dẫn của FDI trong lĩnh vực công nghệ cao. Xu hướng đa dạng hóa sản xuất của các tập đoàn bán dẫn mở ra khả năng thu hút đầu tư vào:
- Sản xuất linh kiện bán dẫn
- Đóng gói và kiểm định chip (OSAT)
- Trung tâm phát triển kỹ thuật, R&D
Tuy nhiên, để đón bắt cơ hội, cần có chính sách nhất quán, hạ tầng đồng bộ và môi trường pháp lý ổn định.
2. Thách thức về nguồn nhân lực và trình độ công nghệ
Sản xuất chip tiên tiến đòi hỏi đội ngũ kỹ sư – chuyên gia có tay nghề rất cao, cùng hệ thống kỹ thuật hỗ trợ tương ứng. Việt Nam cần chiến lược đào tạo dài hạn, gắn kết giữa Nhà nước – doanh nghiệp – đại học để hình thành hệ sinh thái nhân lực cho ngành bán dẫn.
3. Coi bán dẫn là hạ tầng chiến lược của nền kinh tế số
Chip không chỉ là sản phẩm công nghệ, mà là nền tảng để phát triển AI, an ninh mạng, viễn thông, năng lượng… Do đó, chiến lược quốc gia về bán dẫn của Việt Nam cần sớm được hiện thực hoá, tương tự chiến lược năng lượng hay viễn thông trước đây.
Một bước đi báo hiệu sự tái định hình của bản đồ bán dẫn thế giới
Khoản đầu tư gần 10 tỷ USD của Micron vào Nhật Bản không chỉ là một dự án sản xuất chip, mà là biểu tượng của cuộc cạnh tranh công nghệ – địa chính trị – kinh tế ở cấp độ toàn cầu.
Trong bối cảnh AI đang định hình lại trật tự năng lực tính toán, các quốc gia nào đầu tư đúng hướng vào hạ tầng bán dẫn sẽ nắm ưu thế chiến lược trong nhiều thập kỷ tới.
Đối với Việt Nam, đây là thời điểm quan trọng để xác định vị trí trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu. Nếu tận dụng tốt xu thế dịch chuyển chuỗi cung ứng và có chiến lược dài hạn, Việt Nam có thể trở thành mắt xích quan trọng của ngành công nghệ cao trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương.