Ông Phạm Tấn Công - Chủ tịch VCCI - cho biết, năm 2021 là năm thứ 17 liên tiếp VCCI thực hiện công bố chỉ số PCI này, kể từ 2005. PCI 2021 được xây dựng dựa trên thông tin phản hồi từ 11.312 doanh nghiệp (hơn 10.127 doanh nghiệp tư nhân và 1.185 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài - FDI).
Báo cáo PCI 2021 là ấn phẩm thường niên năm thứ 17 liên tiếp do VCCI xây dựng và phát triển với sự hỗ trợ của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) nhằm đánh giá môi trường kinh doanh và chất lượng điều hành kinh tế của các tỉnh, thành phố ở Việt Nam. Cùng với kết quả chỉ số xếp hạng các tỉnh, thành phố thường niên, báo cáo phân tích những chuyển động của môi trường kinh doanh Việt Nam năm 2021, các lĩnh vực cải thiện và những kỳ vọng của cộng đồng doanh nghiệp đối với chính quyền các cấp nhằm tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi.
Trong bảng xếp hạng được công bố năm nay, Quảng Ninh, Hải Phòng, Đồng Tháp là những địa phương trong nhóm dẫn đầu được đánh giá cao về chất lượng điều hành kinh tế. Đây cũng là những địa phương có những chuyển biến tích cực trong phát triển kinh tế và kiểm soát dịch bệnh, theo đánh giá của doanh nghiệp.
Chỉ số PCI có thang điểm 100 và được tính từ tổng điểm 10 chỉ số thành phần. Theo đó, dẫn đầu PCI 2021 là Quảng Ninh với 73,02 điểm. Đây là lần thứ 5 liên tiếp địa phương này dẫn đầu toàn quốc về điểm số PCI. Cũng trong năm nay, Quảng Ninh là tỉnh duy nhất được xếp hạng chất lượng điều hành kinh tế "rất tốt".
Quảng Ninh dẫn đầu bảng xếp hạng PCI năm thứ năm liên tiếp với số điểm đánh giá 73,02, giảm gần 3 điểm so với năm 2020. Tỉnh này đứng đầu chỉ số gia nhập thị trường (7,98 điểm) và chi phí thời gian trong giải quyết thủ tục hành chính (8,52 điểm).
Đây cũng là địa phương duy nhất được xếp ở nhóm "rất tốt" vì đã có chất lượng điều hành kinh tế xuất sắc, cải thiện chỉ số gia nhập thị trường, giảm thiểu chi phí không chính thức, cũng như kịp thời tháo gỡ khó khăn, đồng hành cùng doanh nghiệp...
Trong điều tra PCI 2021, các doanh nghiệp tại Quảng Ninh cũng đánh giá "tốt" và "rất tốt" về ứng phó của chính quyền địa phương trước dịch Covid-19. Đây là một trong số địa phương có tỷ lệ doanh nghiệp hài lòng về quản trị dịch bệnh cao nhất cả nước.
Năm 2021, Quảng Ninh thu hút hơn 1,1 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) của Quảng Ninh năm ngoái tăng 10,28%. Bình quân thu nhập đầu người khoảng 7.614 USD, đứng thứ hai cả nước.
Lần này cũng đánh dấu năm đầu Hải Phòng vươn lên vị trí thứ hai, với 70,61 điểm (tăng 1,34 điểm so với năm 2020) trong bảng xếp hạng PCI sau nhiều năm trong top 10.
Đồng Tháp ở vị trí thứ ba, tiếp theo là Đà Nẵng, Vĩnh Phúc. Đây đều là các địa phương có những thay đổi tích cực trong các chỉ số thành phần, phát triển kinh tế và kiểm soát dịch bệnh, theo đánh giá của các doanh nghiệp.
Hà Nội năm nay lần thứ 4 liên tiếp nằm trong top 10 của bảng xếp hạng PCI, đứng thứ 10, với 68,6 điểm. Chi phí không chính thức, chi phí thời gian là hai chỉ số của Hà Nội được các doanh nghiệp đánh giá cao, lần lượt 7,15 điểm và 8,45 điểm. Tuy nhiên, chỉ số về cạnh tranh bình đẳng và minh bạch vẫn chưa có nhiều cải thiện, thậm chí giảm so với năm 2020.
Các địa phương trên đều được xếp ở "nhóm tốt" với thang điểm từ 66-70 (trong thang điểm 100). Ngoài ra còn có các tỉnh, thành phố khác trong nhóm này, như Bình Dương, Bắc Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu, Cần Thơ và Bình Định. Đây là các địa phương được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá tích cực ở chỉ số cắt giảm thủ tục hành chính, giảm gánh nặng tuân thủ các thủ tục cấp giấy phép kinh doanh có điều kiện, giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp...
Riêng TP HCM xếp vị trí thứ 14, nằm ở "nhóm khá". Đây là năm thứ 2 thành phố ở nhóm này, với 67,5 điểm. Chỉ số dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp của TP HCM năm nay ghi nhận mức cải thiện tốt nhất trong số các chỉ số đánh giá của PCI, với 8,54 điểm (tăng gần 2 điểm so với 2020). Tuy nhiên, các chỉ số về gia nhập thị trường, cạnh tranh bình đẳng hay đào tạo lao động... của thành phố lại chưa có nhiều cải thiện, theo đánh giá của cộng đồng doanh nghiệp tại đây.
Theo VCCI, điều tra PCI năm qua diễn ra trong bối cảnh khó khăn chưa từng có do dịch Covid-19, nhưng các doanh nghiệp vẫn đánh giá chất lượng điều hành kinh tế cấp tỉnh tại Việt Nam tiếp tục duy trì xu hướng cải thiện.
Cải cách hành chính có chuyển biến tích cực. Cùng đó, các địa phương cũng nỗ lực phòng, chống tham nhũng để giảm gánh nặng chi phí không chính thức cho doanh nghiệp, khi chỉ gần 21% doanh nghiệp cho biết phải trả chi phí không chính thức cho cán bộ thanh, kiểm tra. Con số này giảm khoảng 7,7% so với 2020.
Tỷ lệ doanh nghiệp phải trả chi phí không chính thức trong đấu thầu cũng giảm hơn 3% so với 2020, còn 36,8%. Khoảng 21,4% doanh nghiệp tham gia khảo sát cho rằng tình trạng "chạy án" là phổ biến, giảm 2,6% so với năm 2020.
Tuy nhiên, VCCI cho rằng chính quyền các địa phương vẫn cần đẩy mạnh hơn nữa trong giải quyết thủ tục hành chính trực tuyến, cải cách các lĩnh vực thuế, đất đai, bảo hiểm, môi trường, xây dựng và quản lý thị trường.
"Các thủ tục cấp phép kinh doanh có điều kiện cần là trọng tâm cải cách thời gian tới, khi gánh nặng chi phí tuân thủ với doanh nghiệp còn lớn", ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI nhận xét.
Với các doanh nghiệp FDI, họ ghi nhận những cải thiện tích cực trong môi trường kinh doanh của Việt Nam. Các doanh nghiệp này cho rằng gánh nặng thanh, kiểm tra, chi phí không chính thức đã giảm. Chất lượng lao động, cơ sở hạ tầng cải thiện rõ rệt theo thời gian.
Dù vậy, để duy trì sức hút với các nhà đầu tư nước ngoài, chính quyền các địa phương cần cải cách hơn nữa thủ tục hành chính về thuế, xuất nhập khẩu, đăng ký đầu tư, bảo hiểm xã hội... Việt Nam cũng cần tạo thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp FDI trong thực hiện thủ tục triển khai dự án đầu tư, nhất là cấp phép xây dựng, đánh giá tác động môi trường...
Đánh giá về những thách thức mà các doanh nghiệp phải đối mặt, cách thức ứng phó với dịch bệnh Covid-19 và các biện pháp chống dịch do chính quyền địa phương triển khai, đại diện VCCI cho rằng các chính sách trợ giúp doanh nghiệp phục hồi và phát triển sau dịch cần được thiết kế sát với nhu cầu, khả năng phát triển của từng nhóm doanh nghiệp mới có thể phát huy hiệu quả kỳ vọng.
PCI là bộ chỉ số hợp thành bởi các chỉ số thành phần, như chi phí gia nhập thị trường, tiếp cận đất đai, tính minh bạch, chi phí thời gian, chi phí không chính thức, môi trường kinh doanh...
Chỉ số này được sử dụng rộng rãi ở Việt Nam để đánh giá mức độ thuận lợi của thủ tục hành chính tại các cơ quan Nhà nước cấp tỉnh khác nhau và mức độ hỗ trợ của chính quyền theo đánh giá của các doanh nghiệp dân doanh đang hoạt động tại địa phương. PCI được xây dựng từ năm 2005 và đến nay đã qua 17 năm công bố.