Ngày 12/7, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ chính thức xác lập mốc thời gian cấm xe máy xăng tại các vành đai đô thị Hà Nội, bắt đầu từ năm 2026. Đây là một trong những quyết định mang tính bước ngoặt cho hệ sinh thái giao thông Việt Nam, kéo theo nhu cầu cấp bách phải hoàn thiện hành lang kỹ thuật cho các phương tiện thay thế – cụ thể là xe máy điện và hạ tầng sạc.
Việt Nam hiện có 21 tiêu chuẩn và 12 quy chuẩn kỹ thuật áp dụng cho môtô, xe máy điện, cùng với 12 tiêu chuẩn cho trạm sạc và thiết bị liên quan. Đáng chú ý, 20 tiêu chuẩn khác đang được xây dựng và dự kiến ban hành trong năm 2025, thể hiện quyết tâm của cơ quan quản lý trong việc “đi trước một bước” về kỹ thuật trong lộ trình phi xăng dầu.
Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, tiêu chuẩn không đơn thuần là bộ khung kỹ thuật mà cần được nhìn nhận như một công cụ định hướng phát triển công nghệ, sản phẩm và thị trường. Tiêu chuẩn được ví như “đỉnh” để hướng tới, còn quy chuẩn là “sàn” tối thiểu cần đạt được. Quan điểm này cho thấy Việt Nam không chỉ dừng ở việc áp dụng chuẩn mực quốc tế, mà còn chủ động định vị chính mình trong chuỗi giá trị xe điện toàn cầu.
Trong lĩnh vực xe máy điện, tiêu chuẩn được chia thành ba nhóm chính:
An toàn vận hành: như khả năng chịu va đập, đặc tính kỹ thuật điện, mức tiêu hao năng lượng.
Thử nghiệm pin và ắc quy: gồm khả năng chịu nhiệt, độ bền, an toàn cháy nổ.
Thiết bị điện: từ hệ thống phanh đến hiệu suất dẫn động.
Việc phân nhóm rõ ràng giúp nhà sản xuất có lộ trình phát triển sản phẩm phù hợp, người tiêu dùng yên tâm hơn về chất lượng, đồng thời tạo tiền đề cho xuất khẩu xe máy điện “Made in Vietnam” trong tương lai.
Một trong những nút thắt của cuộc chuyển đổi xanh là hạ tầng trạm sạc. Việt Nam hiện có hệ thống tiêu chuẩn cho cáp sạc, đầu nối, cụm điều khiển và truyền năng lượng không dây. Tuy nhiên, phần lớn các tiêu chuẩn này vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện. Với mục tiêu phổ cập xe điện trong vòng 5-10 năm tới, đây là thách thức không nhỏ, đòi hỏi sự tham gia đồng bộ giữa nhà nước, doanh nghiệp và nhà sản xuất thiết bị.
Thực tế, nếu thiếu chuẩn chung, mỗi hãng xe sẽ triển khai hạ tầng sạc riêng biệt, dẫn tới sự phân mảnh và kém hiệu quả - điều từng xảy ra ở một số thị trường Đông Nam Á.
Trong bối cảnh xe điện không còn là lựa chọn mà là tất yếu, ai làm chủ tiêu chuẩn, người đó sẽ dẫn dắt thị trường. Với việc ban hành sớm và định hướng rõ ràng, Việt Nam đang tạo ra “sân chơi” có trật tự cho cả doanh nghiệp trong nước và quốc tế. Đây cũng là cơ hội để các startup công nghệ tham gia vào chuỗi phát triển linh kiện, hệ thống sạc, giải pháp pin thông minh.
Dưới góc độ này, tiêu chuẩn không còn là công cụ hậu kiểm, mà là đòn bẩy đổi mới sáng tạo. Và quan trọng hơn, chúng chính là lời tuyên bố rằng Việt Nam không chỉ là nơi tiêu thụ xe điện, mà là quốc gia sẵn sàng sản xuất, kiểm định và xuất khẩu theo chuẩn mực quốc tế.