Mười lăm nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương đã thành lập khối thương mại tự do lớn nhất thế giới vào hôm nay, Chủ nhật, một thỏa thuận không bao gồm Hoa Kỳ, thỏa thuận đã khiến các đối thủ khu vực châu Á - Thái Bình Dương nhóm lại trong thời kỳ của Tổng thống Donald Trump.
RCEP bao gồm nhóm 10 thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand. Hiệp định này đặt mục tiêu trong những năm tới là giảm dần thuế quan trên nhiều lĩnh vực.
RCEP “sẽ giúp giảm hoặc xóa bỏ thuế quan đối với các sản phẩm công nghiệp và nông nghiệp và đưa ra các quy tắc truyền dữ liệu”, ông Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại Đa biên thuộc Bộ Công Thương Việt Nam cho biết.
Hiệp định sẽ có hiệu lực sau khi đủ các nước tham gia phê chuẩn hiệp định trong nước trong vòng hai năm tới, Bộ trưởng Thương mại Indonesia cho biết vào tuần trước.
Hiệp định RCEP được ký bên lề hội nghị thượng đỉnh ASEAN trực tuyến được tổ chức khi các nhà lãnh đạo châu Á giải quyết căng thẳng ở Biển Đông và giải quyết các kế hoạch phục hồi kinh tế sau đại dịch ở một khu vực mà sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc đang gia tăng.
Việc ký kết Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) tại hội nghị thượng đỉnh khu vực ở Hà Nội, là một đòn giáng mạnh hơn vào nhóm được thúc đẩy bởi cựu tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama, người tiền nhiệm của ông Trump đã rời khỏi ghế Tổng thống từ năm 2017.
Giữa những câu hỏi về thiếu sự can dự của Washington ở châu Á, RCEP có thể củng cố vị thế của Trung Quốc vững chắc hơn với tư cách là một đối tác kinh tế với Đông Nam Á, Nhật Bản và Hàn Quốc, đưa nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vào vị trí tốt hơn để định hình các quy tắc thương mại của khu vực.
Hoa Kỳ vắng mặt trong cả RCEP và bên kế thừa Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) do Obama lãnh đạo, khiến nền kinh tế lớn nhất thế giới bị loại khỏi hai nhóm thương mại trải dài khắp khu vực phát triển nhanh nhất trên trái đất. Ngược lại, RCEP có thể giúp Bắc Kinh cắt giảm sự phụ thuộc vào thị trường nước ngoài và công nghệ, một sự thay đổi được đẩy nhanh bởi sự rạn nứt ngày càng sâu sắc với Washington, Iris Pang, nhà kinh tế trưởng ING của Trung Quốc đại lục, cho biết.
Trong một buổi lễ bất thường, được tổ chức hạn chế do đại dịch coronavirus, các nhà lãnh đạo của các quốc gia RCEP đã thay phiên nhau đứng sau các bộ trưởng thương mại của họ, từng người, từng người một, ký các bản sao của thỏa thuận, mà sau đó họ vui mừng thể hiện trước camera.
“RCEP sẽ sớm được các nước ký kết phê chuẩn và có hiệu lực, góp phần phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID”, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc chủ trì buổi lễ với tư cách chủ tịch ASEAN cho biết. RCEP sẽ chiếm 30% nền kinh tế toàn cầu, 30% dân số toàn cầu và tiếp cận 2,2 tỷ người tiêu dùng, tạo nên một khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới. Nhờ vào cam kết mở cửa thị trường hàng hoá, dịch vụ, đầu tư, quy tắc xuất xứ giá trị trong khu vực địa lý RCEP cùng các biện pháp tạo thuận lợi thương mại, FTA này sẽ tạo cơ hội để phát triển các chuỗi cung ứng mới.
Hiệp định cũng thiết lập thị trường xuất khẩu ổn định, lâu dài cho các nước ASEAN trong bối cảnh các chuỗi cung ứng bất ổn gần đây. Việc thực thi RCEP cũng tạo nên khuôn khổ pháp lý ràng buộc trong khu vực về chính sách thương mại, đầu tư, sở hữu trí tuệ, thương mại điện tử... và tạo ra sân chơi công bằng trong khu vực.
'Bước đột phá lịch sử'
Bộ tài chính Trung Quốc cho biết những lời hứa của khối mới bao gồm việc loại bỏ một số thuế quan nội khối, bao gồm một số thuế quan ngay lập tức và một số khác trong vòng 10 năm. Không có thông tin chi tiết về sản phẩm nào và quốc gia nào sẽ được giảm thuế ngay lập tức. “Lần đầu tiên, Trung Quốc và Nhật Bản đạt được thỏa thuận cắt giảm thuế quan song phương, đạt được một bước đột phá lịch sử”, Bộ này cho biết trong một tuyên bố mà không cho biết thêm chi tiết.
Hiệp định này đánh dấu lần đầu tiên đối thủ của các cường quốc Đông Á là Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc tham gia một hiệp định thương mại tự do duy nhất.
Các nhà phân tích cho biết, mặc dù nằm ngoài RCEP và từng tham gia chính quyền thúc đẩy TPP, Tổng thống đắc cử Joe Biden - phó tổng thống của Obama - khó có thể sớm tái gia nhập TPP vì chính phủ của ông sẽ phải ưu tiên xử lý sự bùng phát COVID-19 tại quốc gia của mình. “Tôi không chắc rằng sẽ tập trung nhiều vào thương mại nói chung, bao gồm cả nỗ lực gia nhập lại” nhóm kế nhiệm TPP, “trong khoảng năm đầu tiên vì sẽ tập trung nhiều vào cứu trợ COVID,” Charles Freeman, phó cấp cao Chủ tịch phụ trách châu Á tại Phòng Thương mại Hoa Kỳ cho biết trong tháng này.
Đối với Trung Quốc, nhóm mới, bao gồm nhiều đồng minh của Mỹ, phần lớn là kết quả của việc Trump rút lui khỏi TPP, ING’s Pang cho biết.
Ấn Độ đã rút khỏi các cuộc đàm phán RCEP vào tháng 11 năm ngoái, nhưng các nhà lãnh đạo ASEAN cho biết cánh cửa vẫn mở để nước này tham gia.