Đầu tháng Tám, Chính phủ Nhật Bản đã cấm xuất khẩu tất cả các loại ôtô, trừ các loại xe mini, sang Nga, qua đó cắt đứt một kênh thương mại sinh lời với mặt hàng ôtô Toyota, Honda và Nissan đã qua sử dụng của một mạng lưới các nhà môi giới và cảng nhỏ, đặc biệt là Fushiki, một trung tâm xuất khẩu quan trọng.
Lệnh cấm trên đã kéo giá mặt hàng ôtô đã qua sử dụng tại Nhật Bản giảm xuống, khiến các nhà môi giới chật vật tìm cách bán ôtô sang các khu vực khác, nhất là những thị trường mà vô lăng ôtô đặt bên phải như New Zealand, một số nước Đông Nam Á và châu Phi.
Nhu cầu ôtô đã qua sử dụng từ Nhật Bản của Nga đã tăng mạnh sau khi các nhà sản xuất ôtô trên toàn cầu, trong đó có Toyota, rút hoạt động kinh doanh khỏi Nga sau khi xảy ra xung đột Nga-Ukraine.
Năm ngoái, Nga đã mua hơn 25% lượng ô tô đã qua sử dụng xuất khẩu của Nhật Bản với mức giá trung bình mỗi xe gần 8.200 USD, gấp hơn hai lần mức giá vào năm 2020, khi Nga chỉ mua khoảng 15% lượng ô tô cũ xuất khẩu của Nhật Bản. Số liệu thương mại cho thấy kim ngạch nhập khẩu mặt hàng này từ Nhật Bản của Nga có thể lên đến 1,9 tỷ USD cho cả năm 2023 trước khi Nhật Bản áp đặt lệnh cấm khắt khe hơn nói trên.
Theo số liệu từ công ty phân tích Autostat của Nga, hơn một nửa trong số 303.000 ô tô đã qua sử dụng mà Nga nhập khẩu trong giai đoạn từ tháng 1-8 năm nay đến từ Nhật Bản, tương đương một nửa doanh số 606.950 xe mới của các thương hiệu Nga và Trung Quốc được bán ra trong cùng kỳ.
Nhật Bản là nước xuất khẩu ô tô đã qua sử dụng hàng đầu thế giới suốt hàng chục năm qua. Nguyên nhân của việc này là do hệ thống kiểm tra bắt buộc đối với xe đã qua sử dụng tại Nhật Bản đã khiến chi phí sử dụng xe cũ còn cao hơn chi phí mua xe mới.
Ban đầu, Nhật Bản cấm xuất khẩu xe hạng sang sang Nga vào tháng Tư năm ngoái, sau đó tiếp tục cấm xuất khẩu thêm xe tải hạng nặng vào tháng Sáu. Sau lệnh cấm mới nói trên, các nhà môi giới vẫn được phép xuất khẩu các loại xe cỡ nhỏ, như Toyota Yaris hay Honda Fit, sang Nga.
Ông Takanori Kikuchi, một quản lý phụ trách chính sách thương mại ô tô của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản, cho biết chính phủ nước này đang chờ xem lệnh cấm mới sẽ có tác động như thế nào.
Theo thống kê của Bộ Tài chính Nhật Bản, xuất khẩu của Nhật Bản sang Nga vào năm 2022 đạt tổng cộng khoảng 600 tỷ Yên, giảm khoảng 30% so với năm trước.
Trong số này, khoảng 250 tỷ Yên được tạo ra từ việc bán khoảng 200.000 ô tô đã qua sử dụng, chiếm 1 phần 4 tổng kim ngạch xuất khẩu của Nhật Bản sang nước này (khoảng 960 tỷ Yên). Việc thắt chặt các hạn chế xuất khẩu đối với một số loại ô tô nhỏ và ô tô khác, có thể sẽ khiến giá trị xuất khẩu giảm hơn 50%, xuống còn khoảng 100 tỷ Yên.
Cũng trong động thái liên quan, hồi tháng 5 vừa qua, Mỹ đã quyết định mở rộng lệnh cấm xuất khẩu bao gồm tất cả các phương tiện chở khách sang Nga. Sau đó, Liên minh châu Âu đã có động thái tương tự vào tháng 6 cho biết sẽ mở rộng lệnh cấm của mình đối với các phương tiện chở khách có động cơ trên 1.900cc.