Dưới đây là những đánh giá của Bộ này về các thị trường xuất khẩu của Việt Nam năm 2018:

1. Thị trường Trung Quốc

Đạt 7,69 tỷ USD, tăng 36,9% so với năm 2016 với hầu hết các mặt hàng đều đạt

kim ngạch xuất khẩu cao và tăng trưởng dương 2 con số. Đây là thị trường lớn

nhất của xuất khẩu cao su, rau quả và sắn các loại, đứng thứ 3 về hạt điều và

thủy sản (tăng từ vị trí thứ 5 năm 2016), đồng thời vẫn đang là thị trường tiềm

năng đối với một số mặt hàng nông sản khác.

Kinh  tế  Trung  Quốc  tiếp  tục  duy  trì  đà  tăng  trưởng  cao,  nhu  cầu  nhập  khẩu nông thủy sản phục vụ sản xuất và tiêu dùng tăng tích cực, giá thành sản xuất của Trung Quốc có xu hướng tăng làm giảm cạnh tranh so với hàng nhập khẩu, lợi thế của Việt Nam về vị trí địa lý chung đường biên giới... tác động tích cực đến xuất khẩu các tháng cuối năm, đặc biệt là cá tra, tôm (tôm sú, tôm thẻ chân trắng), trái cây tươi (thanh long, dưa hấu, xoài, chuối), cà phê, điều, cao su, tiêu.

Thời gian tới, ta cần tiếp tục duy trì  địa bàn truyền thống (Quảng Đông, Quảng

Tây, Vân Nam) và thâm nhập địa bàn tiềm năng (Tứ Xuyên, Giang Tô, Triết

Giang, Phúc Kiến).

-Thủy sản: Theo dự báo của FAO, Trung Quốc sẽ là nước  nhập  khẩu  thủy  sản  lớn  nhất  thế  giới,  tiêu  thụ  thủy  sản  tươi  tăng 4,8%/năm từ nay đến năm 2020, tiêu thụ bình quân đầu người đạt 35,9kg/người năm 2020 (năm 2010 là 33,1kg/người)

- Rau quả: Theo dự báo của FAO, nhu cầu nhập khẩu và tiêu thụ bình quân  đầu

người của Trung Quốc đối  với rau quả có xu hướng  gia tăng trong  giai đoạn

2017-2020 (chiếm 15,1% tổng tiêu thụ thế giới, cao hơn Nhật Bản, EU, Hoa

Kỳ), đặc biệt là các loại rau quả nhiệt đới; thị hiếu tiêu dùng cũng rõ nét hơn

15

-  Sữa  và sản phẩm sữa: Trung Quốc là  nước sản xuất sữa lớn thứ 3  và nhập

khẩu lớn nhất thế giới để phục vụ tiêu dùng nội địa (dự kiến tăng trưởng nhập khẩu khoảng 45% tính đến năm 2025). Hiện sữa Việt Nam chưa được cấp phép xuất khẩu vào Trung Quốc. Trung Quốc đã cấp phép nhập khẩu cho doanh nghiệp của 35 quốc gia (trong ASEAN  mới chỉ có Ma-lai-xi-a  và  Singapore được cấp phép). Các sản phẩm sữa của doanh nghiệp Việt Nam như Vinamilk, Hanoimilk, TH Truemilk… đã xuất  khẩu  sang  hơn  40  thị  trường  với  chất  lượng  đảm  bảo,  phù  hợp  với  tiêu chuẩnCODEX, do đó dự kiến mặt hàng này sẽ tăng trưởng mạnh nếu được mở cửa thị trường thời gian tới.

2. Thị trường châu ÂU

EU là thị trường xuất khẩu nông sản, thủy sản lớn thứ hai của Việt Nam với

kim ngạch xuất khẩu năm 2017 đạt 4,17 tỷ USD, tăng 12,5% so với năm 2016.

Những mặt hàng ghi  nhận xuất khẩu tăng mạnh là thủy sản, điều, cao su, rau

quả.

-Thủy sản: EU là thị trường thủy sản lớn thứ 2 của Việt Nam, xuất khẩu tôm và

cá  ngừ  đều  tăng  trưởng  tốt  trên  20%.  EU  hiện  là  thị  trường  tôm  lớn  thứ  2 (chiếm  19%),  có  sức  mua  tốt  và  ổn  định. Đối với cá tra, xuất khẩu sang EU có xu hướng sụt giảm thời gian qua do: (i) cạnh tranh gay gắt với cá thịt trắng bản địa; (ii) bị bất lợi bởi chiến dịch truyền thông bôi nhọ từ tháng 2 năm 2017 làm giảm nhu cầu nhập khẩu.

-Rau quả: Nhu cầu tiêu thụ rau các loại của EU khoảng 115-130 triệu tấn/năm,

trái cây khoảng 70-80 triệu tấn/năm và đang có xu hướng gia tăng. Xuất khẩu

rau quả của Việt Nam sang EU chiếm tỷ trọng 4-5% tổng xuất khẩu cả nước,

liên  tục  tăng  trưởng  trong  giai  đoạn  2011-2017  với  tốc  độ  bình  quân  đạt

10%/năm, tuy nhiên chỉ chiếm thị phần 0,4% tại thị trường này (đứng thứ 48).

3. Thị trường Hoa Kỳ

Xuất khẩu nông sản, thủy sản sang Hoa Kỳ năm 2017 đạt 3,43 tỷ USD, tăng

nhẹ 2,4% so với năm 2016. Đây là thị trường đứng đầu của Việt Nam về xuất

khẩu hồ tiêu, đứng thứ 2 về cà phê, thủy sản, đứng thứ 3 về rau quả.

-Thủy sản: Việt Nam là đối tác cung cấp tôm lớn thứ 5 của Hoa Kỳ  với thị phần  7,9%  (sau  Ấn  Độ  29%,  In-đô-nê-xi-a  20%,  E-cu-a-đo  13%,  Thái  Lan 10,5%). Tôm Việt Nam đang chịu thuế chống bán phá cao hơn so với các đối thủ, kém cạnh tranhhơn về giá (giá xuất khẩu của Việt Nam 10,8 USD/kg, cao hơn Thái Lan, In-đô-nê-xi-a và  Ấn Độ). Đối với cá tra, xuất khẩu sang Hoa Kỳ đang:  gặp  cạnh  tranh  gay  gắt  với  cá  rô  phi  và  các  loại  cá  thịt  trắng  khác (Haddock,  Alaska  Pollack,  Cod)  của  Trung  Quốc,  Guy-a-na,  Pa-na-ma...;  Chương trình thanh tra cá da trơn và thuế chống bán phá giá POR13 cao hơn hẳn  so  với  các  đợt  trước  đó  đã  gây  bất  lợi  cho  xuất  khẩu  của  Việt  Nam.  Để giảm  thiểu  tác  động  bất  lợi  từ  các  khó  khăn  này,  các  doanh  nghiệp  cần  dịch chuyển  cơ  cấu  thị  trường  sang  các  nước  khác  còn  tiềm  năng  và  dư  địa  tăng trưởng như Trung Quốc, ASEAN, Bra-xin, Mê-xi-cô, Cô-lôm-bi-a... Xuất khẩu cá ngừ sang Hoa Kỳ sẽ tiếp tục tăng trưởng, đặc biệt là các sản phẩm cá ngừ chế biến đóng hộp do các doanh nghiệp Việt Nam đã dần đáp ứng được yêu cầu về “An toàn cá heo” theo quy định của Hoa Kỳ.

- Rau quả: Theo thống kê của FAO, thị trường rau quả toàn cầu sẽ tăng trưởng

8%/năm trong giai đoạn 2017-2020 và đạt 320 tỷ USD vào năm 2020. Nhu cầu

tiêu thụ sản  phẩm rau quả nhiệt đới, trái mùa và hữu cơ sẽ tăng tại các nước phát  triển.  Hoa  Kỳ  hiện  là  thị  trường  rau  quả  lớn  thứ  3  của  Việt  Nam  (sau Trung Quốc, Nhật Bản).

4. Thị trường ASEAN

Là thị trường lớn thứ 4, chiếm 4,9%, xuất khẩu 7 tháng đầu năm 2017 đạt 1,01

tỷ USD, giảm 4,5% so với cùng kỳ, trong đó các mặt hàng chủ lực đều sụt giảm

như  cà  phê  đạt  150,4  triệu  USD  (giảm  11,4%),  hạt  tiêu  đạt  42,1  triệu  USD (giảm 48,3%), chè đạt 6,5 triệu USD (giảm 46,3); tuy nhiên một số mặt hàng vẫn duy trì tăng trưởng dương như thủy sản đạt 324,3 triệu USD (tăng14,2%), cao su đạt 73,5 triệu USD (tăng 24,7%), sắn đạt 23,9 triệu USD (tăng 23,9%).

ASEAN là thị trường nhập khẩu nông thủy sản, nhưng đồng thời cũng là khu

vực xuất khẩu nông thủy sản lớn của thế giới. Với việc hình thành Cộng đồng

AEC từ cuối năm 2015 đến nay, các nước ASEAN không chỉ là đối thủ cạnh

tranh của Việt  Nam tại một số thị trường xuất khẩu lớn mà còn ngay chính tại

thị trường nội địa, sức cạnh tranh và khả năng thúc đẩy xuất khẩu sẽ tập trung

vào chất lượng và giá trị gia tăng của sản phẩm.

Với vị trí địa lý thuận lợi, Việt Nam có nhiều lợi thế xuất khẩu  sang các nước

ASEAN như thời gian vận chuyển ngắn, chi phí thấp hơn so với các nước khác

(Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản...). Xuất khẩu nông  sản, thủy sản sang ASEAN năm

2017 đạt 1,85 tỷ USD, tăng 3,8%, trong đó các mặt hàng có tăng trưởng xuất

khẩu là thủy sản, gạo, sắn và sản phẩm từ sắn.

5. Thị trường Nhật Bản

Đây là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 về rau quả của Việt Nam, đứng thứ 3 về

thủy sản và cũng là thị trường tiềm năng cho một số mặt hàng nông sản khác

như hạt điều, chè, thủ công mỹ nghệ... Xuất khẩu nông sản, thủy sản sang Nhật

Bản năm 2017 đạt 1,73 tỷUSD, tăng 18,0% so với năm 2016, trong đó rau quả

tăng mạnh 69,3%, đạt 127,2 triệu USD. Tuy nhiên, Nhật Bản là thị trường yêu

cầu cao về vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm và đặt nhiều biện pháp và rào cản

kỹ thuật đối với nông sản nhập khẩu.

- Thủy sản: Xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản tăng bình quân 2 con số thời

gian qua, trong đó  tôm là mặt hàng tăng trưởng tốt nhất. Tỷ lệ tận dụng C/O

ưu đãi theo Hiệp định Việt Nam  -Nhật Bản và Hiệp định ASEAN. Nhật Bản để thúc đẩy xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản tương đối cao, đạt 67,2% tổng kim ngạch xuất khẩu và tăng 25,4% so với cùng kỳ. Đối với tôm, Việt Nam hiện cũng là đối tác cung cấp lớn nhất cho Nhật Bản với thị phần 27%, đặc biệt đối với sản phẩm tôm sơ chế lột vỏ để đuôi/tôm để vỏ nguyên liệu đông lạnh (các đối thủ khác Thái Lan 18%, In-đô-nê-xi-a 16%,  Ấn Độ 7%...).

- Rau quả: Nhật Bản là thị trường lớn thứ 3 (sau Trung Quốc, Hoa Kỳ), chiếm

3,3%,  tốc  độ  tăng  trưởng  giai  đoạn  2011-2017  đạt  13,3%/năm,  tuy  nhiên  chỉ chiếm thị phần 0,8% tại thị trường này (đứng thứ 28, sau Trung Quốc 32%, Hoa Kỳ 19%, Phi-líp-pin 15%, Niu-di-lân 5%...).

6. Thị trường Hàn Quốc

Xuất khẩu nông sản, thủy sản sang thị trường Hàn Quốc năm 2017 đạt 1,08 tỷ

USD, tăng mạnh 24% so với năm 2016. Đây là thị trường tăng trưởng cao do

các doanh nghiệp tận dụng tốt  ưu đãi từ Hiệp định FTA Việt Nam -Hàn Quốc,

tỷ lệ tận dụng C/O ưu đãi đạt trên 70% đối với các mặt hàng xuất khẩu chủ lực.

Dự báo kim ngạch xuất khẩu nông thủy sản sang Hàn Quốc tiếp tục tăng trưởng

ổn định ở mức cao (khoảng trên 20%), trong đó các mặt hàng có dư địa thúc đẩy gồm tôm, mực và bạch tuộc, chả cá/surimi, rau quả, cà phê, cao su.

- Thủy sản: Hàn Quốc là thị trường tôm lớn thứ 3 của Việt Nam và Việt Nam là

đối tác cung cấp tôm lớn nhất cho Hàn Quốc với thị phần 54%, đặc biệt là tôm

thẻ chân trắng (các đối thủ khác Ê-cu-a-đo 14%, Trung Quốc 9%, Thái Lan 6%,

Ma-lai-xi-a  5%).  Với  nhu  cầu  ổn  định,  giá  xuất  khẩu  cao,  ưu  đãi  thuế  quan.

- Rau quả: Nhu cầu tiêu thụ trái cây tươi của Hàn Quốc hiện có xu hướng tăng

dần. Việt Nam đã xuất khẩu được thanh long (ruột trắng, ruột đỏ), xoài, dừa,

dứa, chuối...vào thị trường này và đạt được tăng trưởng đáng kể thời gian qua.

Việt Nam đang đề nghị phía Hàn Quốc mở cửa thị trường đối với một số loại

trái cây tươi có thế mạnh như chôm chôm,  chanh leo,  nhãn,  vải,  vú sữa.  Hàn

Quốc đã chính thức  áp  dụng Hệ  thống  quản  lý  Danh mục PLS  để  kiểm soát dư lượng  thuốc  bảo  vệ  thực  vật  có trong  th ực  phẩm  nhập  khẩu  đối  với  các  sản phẩm nông sản là quả hạt  vỏ  cứng  có dầu và trái cây nhiệt đới từ ngày 31 tháng 12 năm 2016  và  kể từ tháng 12 năm 2018  sẽ áp dụng cho  toàn bộ các sản phẩm còn  lại.  Việc  áp  dụng  Hệ  thống  quản  lý  mới  này đã  làm phát sinh thêm chi  phí và  thời gian cho  các doanh nghiệp,  có khả năng gây  khó  khăn trong việc tiếp cận thị trường này.