Yêu cầu của Đức gửi đến Apple và Google nhằm gỡ bỏ ứng dụng DeepSeek khỏi các kho ứng dụng tại nước này không chỉ là động thái pháp lý thuần túy. Nó phản ánh một xu hướng ngày càng rõ nét ở châu Âu – sự cảnh giác gia tăng trước những công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển tại Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực nhạy cảm như xử lý và lưu trữ dữ liệu cá nhân.
DeepSeek, một chatbot AI phát triển bởi công ty Trung Quốc cùng tên, đã thu hút hàng triệu người dùng nhờ khả năng đối thoại mạnh mẽ và tốc độ cập nhật ấn tượng. Tuy nhiên, phía Đức cho rằng ứng dụng này đã "chuyển dữ liệu người dùng sang Trung Quốc mà không có sự đồng thuận phù hợp" – một hành vi được đánh giá là vi phạm nghiêm trọng Quy định bảo vệ dữ liệu chung của EU (GDPR).
Theo bà Meike Kamp – Ủy viên bảo vệ dữ liệu của Đức – DeepSeek không đưa ra được bằng chứng thuyết phục nào cho thấy họ tuân thủ các tiêu chuẩn bảo mật khắt khe mà châu Âu đặt ra, từ quyền truy cập dữ liệu, cơ chế kiểm soát cho đến vị trí lưu trữ máy chủ. Đáng chú ý, Đức từng cảnh báo và yêu cầu DeepSeek tự nguyện rút lui, nhưng công ty không hợp tác – khiến yêu cầu lần này trở nên cứng rắn hơn, với sự tham gia trực tiếp của hai "người gác cổng" là Apple và Google.
Với yêu cầu từ Đức, Google cho biết đã bắt đầu quá trình xem xét. Apple chưa phản hồi, nhưng nếu buộc phải hành động, họ sẽ phải cân nhắc giữa tuân thủ luật địa phương và tránh tạo tiền lệ nguy hiểm về việc "chính trị hóa" kiểm duyệt ứng dụng.
Không giống như mạng xã hội hay trình duyệt web – vốn thường xuyên bị giám sát – AI chatbot như DeepSeek hiện vẫn là “vùng xám” về mặt quản lý. Các mô hình này có thể thu thập thông tin đầu vào cực kỳ phong phú, từ truy vấn cá nhân đến thảo luận nhạy cảm, mà người dùng không lường trước được mức độ rò rỉ. Đó chính là lỗ hổng mà giới quản lý châu Âu đang bắt đầu siết chặt.
Yêu cầu của Đức nối tiếp chuỗi hành động tương tự từ Italy, Hà Lan, Bỉ và Tây Ban Nha – tất cả đều thể hiện thái độ cảnh giác với các ứng dụng AI Trung Quốc. Trong khi đó, Mỹ đang lên kế hoạch giới thiệu đạo luật cấm các cơ quan hành pháp sử dụng mô hình AI có nguồn gốc từ Trung Quốc – một tín hiệu cho thấy cuộc chiến công nghệ đã chuyển sang giai đoạn mới: từ con chip và hạ tầng, sang phần mềm và mô hình ngôn ngữ.
Trong bối cảnh AI được xem là nền tảng của quyền lực thế kỷ 21, câu hỏi đặt ra không còn là "ứng dụng này có tiện ích không?" mà là "ai sở hữu dữ liệu?", "ai đào tạo mô hình?", và quan trọng nhất: "ai kiểm soát thuật toán?". Câu trả lời nếu đến từ một chính phủ vốn không minh bạch – như Trung Quốc – sẽ luôn làm các quốc gia dân chủ dè chừng.
DeepSeek chỉ là một trong nhiều sản phẩm AI Trung Quốc sẽ bị soi xét khắt khe hơn tại châu Âu và Mỹ trong thời gian tới. Nếu Apple và Google buộc phải gỡ bỏ ứng dụng này tại Đức, đó sẽ là dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy AI xuyên biên giới đang bước vào kỷ nguyên của chủ nghĩa bảo hộ số.
Trong cuộc đua AI toàn cầu, điều khiến một mô hình bị "gạt ra rìa" không còn chỉ là hiệu năng – mà còn là nguồn gốc, luật pháp và mức độ tin cậy theo chuẩn phương Tây. Với DeepSeek, bài toán không còn nằm ở thuật toán – mà là ở niềm tin.