Điều đó đồng nghĩa: AI không chỉ hỗ trợ nghiên cứu – mà đang trực tiếp tham gia vào việc thiết kế và phát triển các hợp chất sinh học có khả năng điều trị những căn bệnh phức tạp nhất. Ung thư và các rối loạn miễn dịch đang là những mục tiêu đầu tiên.
Tuyên bố của Chủ tịch Isomorphic Labs, ông Colin Murdoch, rằng AI “sẽ giúp tạo ra thuốc cho bất kỳ loại bệnh nào” có thể gây tranh cãi, nhưng nó phản ánh niềm tin ngày càng lớn của giới công nghệ vào trí tuệ nhân tạo như một nền tảng sinh học mới. Trong đó, AI không đơn thuần làm tăng tốc nghiên cứu, mà thay đổi cách con người hiểu về bệnh tật, protein và tương tác thuốc.
AlphaFold, hệ thống AI đã tạo tiếng vang trong giới khoa học nhờ dự đoán chính xác cấu trúc hơn 200 triệu protein, giờ đây tiếp tục tiến xa hơn: mô phỏng chính xác tương tác giữa protein và phân tử thuốc, điều mà trước đây phải mất hàng năm và hàng triệu USD mới xác lập được trong phòng thí nghiệm.
Murdoch hình dung một tương lai mà việc thiết kế thuốc trở nên dễ tiếp cận như tạo một đoạn mã. “Bạn mô tả căn bệnh – hệ thống AI sẽ trả lại cho bạn một giải pháp điều trị.” Đây không chỉ là lời hứa về tốc độ hay chi phí, mà là một sự thay đổi sâu sắc trong quy trình khám phá và phát triển dược phẩm – vốn đang quá chậm, quá đắt và quá rủi ro.
Trong khi ngành công nghiệp dược toàn cầu phải bỏ ra khoảng 2 tỷ USD để phát triển mỗi loại thuốc mới, với xác suất thành công khi bước vào thử nghiệm lâm sàng chỉ khoảng 10%, thì AI có thể rút ngắn hàng năm nghiên cứu xuống còn vài tháng, hoặc vài tuần, mở ra khả năng “cá nhân hóa” thuốc cho từng loại bệnh, thậm chí từng bệnh nhân.
Từ AlphaFold đến AlphaTherapy – nhưng còn khoảng trống đạo đức và pháp lý
Dù triển vọng hấp dẫn, vẫn còn những câu hỏi lớn về an toàn, minh bạch và đạo đức. Ai chịu trách nhiệm nếu một loại thuốc do AI thiết kế gây tác dụng phụ nghiêm trọng? AI có hiểu hết được sinh lý người trong điều kiện thực tế, hay chỉ mô phỏng lý tưởng hóa trong dữ liệu huấn luyện?
Thêm vào đó, nếu AI thực sự “tự động hóa” được cả quy trình thiết kế thuốc, quyền sở hữu trí tuệ sẽ thuộc về ai – hệ thống, nhà khoa học vận hành, hay công ty phát triển?
Isomorphic Labs đang đi đầu trong một xu hướng lớn hơn: sự giao thoa giữa AI và sinh học để tái định hình y học. Dù những loại thuốc đầu tiên do AI thiết kế vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm, nhưng nếu thành công, chúng sẽ mở ra một kỷ nguyên mới – nơi AI trở thành bác sĩ, nhà nghiên cứu và kỹ sư dược phẩm chỉ trong một hệ thống duy nhất.
Thế giới y học hiện đại chưa từng chứng kiến bước nhảy vọt nào lớn đến thế – nhưng như mọi công nghệ mang tính đột phá, thành công sẽ không đến nếu chỉ dựa vào dữ liệu, mà còn cần sự kiểm chứng khắt khe, hành lang pháp lý phù hợp, và niềm tin từ công chúng.
“Chữa bách bệnh” bằng AI không còn là giấc mơ, nhưng hiện thực hóa nó vẫn là bài toán đầy thách thức mà cả ngành y tế, công nghệ và luật pháp sẽ phải giải cùng nhau.