Ý tưởng từng chỉ tồn tại trong truyện khoa học viễn tưởng đang dần trở thành hiện thực: một ứng dụng có thể giúp bạn “xóa” các quảng cáo ngoài đời thực. Không còn là pop-up trên trình duyệt hay video giữa phim YouTube, giờ đây, những tấm billboard, vỏ hộp mì gói, đến logo trên bìa tạp chí cũng có thể bị che khuất – không phải bởi tay người, mà bởi trí tuệ nhân tạo trong chiếc kính bạn đeo trên mắt.
Kỹ sư phần mềm người Bỉ Stijn Spanhove đã hiện thực hóa điều này với một ứng dụng sử dụng mô hình AI Gemini của Google, giúp nhận diện thương hiệu và quảng cáo ngoài đời thực rồi thay thế bằng một ô vuông đỏ – biểu tượng “xóa khỏi tầm nhìn” đầy tính biểu tượng. Không còn là phần mềm ẩn sau màn hình, ứng dụng của Spanhove đưa cơ chế chặn quảng cáo vượt ra khỏi không gian số và thâm nhập vào đời sống thực thông qua kính AR Spectacles của Snap.
Điều thú vị là cách mà ứng dụng hoạt động rất giống một plugin chặn quảng cáo trên trình duyệt: nó nhận dạng nội dung thương mại, rồi làm mờ, che hoặc thay bằng nội dung khác – lần này không phải trong trang web, mà là trong cảnh vật xung quanh.
Trong phát biểu của mình, Spanhove không nói đến chống lại quảng cáo, mà mô tả ứng dụng như một công cụ cho phép người dùng kiểm soát những gì họ muốn thấy – và quan trọng hơn, những gì họ muốn loại bỏ. Đây là một thay đổi mang tính triết lý: thị giác không còn là thụ động, mà trở thành thứ người dùng có thể cá nhân hóa theo thời gian thực.
Bạn có thể thay bảng quảng cáo fast food bằng danh sách việc cần làm. Bạn có thể thay logo hãng nước giải khát bằng... hình chú mèo cưng của mình. Về mặt lý thuyết, mọi tín hiệu thị giác đều có thể được tái cấu trúc, nếu AI đủ mạnh và thiết bị đeo mắt đủ phổ biến.
Sự xuất hiện của công nghệ “chặn thế giới thật” cũng đặt ra câu hỏi không nhỏ về vai trò của quảng cáo trong đời sống hiện đại. Chúng ta đã quen sống trong không gian thị giác đầy thương hiệu – từ nhãn dán trên lon nước, banner khuyến mãi tại siêu thị đến biển quảng cáo dọc xa lộ.
Nhưng nếu người dùng có thể chủ động loại bỏ toàn bộ lớp thông tin đó khỏi thế giới của mình – khi kính trở thành “bộ lọc thị giác” cá nhân – thì nền tảng kinh tế dựa trên quảng cáo sẽ bị lung lay tận gốc. Ai sẽ trả tiền cho bảng billboard nếu người đi đường không còn nhìn thấy nó?
Câu hỏi tiếp theo là: nếu một công ty công nghệ đủ quyền lực để kiểm soát thứ bạn nhìn thấy (hoặc không nhìn thấy), liệu đó là trao quyền cho cá nhân hay mở cánh cửa cho thao túng ở cấp độ thị giác?
Các hãng công nghệ lớn như Meta, Apple, Snap đều đang theo đuổi kính AR như thiết bị kế nhiệm smartphone. Trong thế giới đó, AI không chỉ lắng nghe bạn, mà còn nhìn hộ bạn, quyết định cái gì đáng thấy, cái gì nên loại bỏ. Dù là giúp bạn tập trung hơn hay che đi những thứ phiền toái, thì bản chất vẫn là AI tái định nghĩa cảm nhận của con người về thực tại.
Ứng dụng của Spanhove chỉ là một bản demo ban đầu, nhưng mang thông điệp lớn: thực tế không còn là thứ cố định – mà có thể bị chỉnh sửa theo thời gian thực, theo ý chí cá nhân hoặc thuật toán.
Công cụ “chặn quảng cáo ngoài đời thực” có thể mở ra thời đại mới của tự do thị giác – nơi người dùng chọn lọc thực tại như cách họ lọc email spam. Nhưng đồng thời, nó cũng đặt ra những câu hỏi lớn về quyền riêng tư, không gian công cộng và quyền lực của công nghệ với cảm nhận con người.
Trong một tương lai không xa, khi mọi người đều đeo kính thông minh, liệu chúng ta còn đang sống trong cùng một thực tại – hay mỗi người đã tự tạo ra một thế giới của riêng mình?