Đề xuất này được Bộ Công an và Cục Quản lý Không gian mạng Trung Quốc (CAC) đưa ra vào cuối tháng 7 và đã nhanh chóng thu hút sự chú ý, đồng thời tạo ra nhiều phản ứng trái chiều từ các chuyên gia và người dùng.
Theo dự thảo, người dùng dịch vụ Internet tại Trung Quốc sẽ có cơ hội tạo ra một ID ảo thông qua nền tảng Xác thực danh tính mạng quốc gia NNIA. ID ảo này, bao gồm một chuỗi ký tự và số cùng một “chứng chỉ không gian mạng”, sẽ được liên kết với danh tính thực của người dùng bằng cách yêu cầu quét thẻ căn cước gắn chip, quét khuôn mặt và liên kết với số điện thoại.
Mục tiêu chính của hệ thống này là nhằm giảm tình trạng thu thập và lưu trữ quá mức thông tin cá nhân trên các nền tảng Internet. Theo cơ quan quản lý, việc đăng ký và sử dụng ID ảo sẽ được thực hiện trên cơ sở tự nguyện, đồng thời giúp bảo vệ quyền riêng tư của người dùng khỏi sự khai thác dữ liệu cá nhân.
Dự thảo này được đưa ra sau gần một thập kỷ mà các dịch vụ tại Trung Quốc yêu cầu người dùng phải cung cấp danh tính thực, dẫn đến việc thu thập một lượng lớn dữ liệu cá nhân. Từ năm 2017, các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông và các nền tảng mạng xã hội đã yêu cầu người dùng xác thực danh tính bằng giấy tờ tùy thân, ảnh hưởng đến hơn một tỷ người dùng Internet tại Trung Quốc.
Lester Ross, đại diện một công ty luật tại Bắc Kinh, nhận định rằng chương trình danh tính ảo có thể giúp giảm tình trạng thu thập dữ liệu quá mức trong khi vẫn đảm bảo cơ quan quản lý nhà nước có thể truy cập thông tin cần thiết. Ông cho rằng điều này có thể giải quyết một số lo ngại về quyền riêng tư mà không làm giảm khả năng kiểm soát của cơ quan quản lý.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cũng bày tỏ lo ngại về các nguy cơ tiềm ẩn. Một chuyên gia giấu tên cho rằng hệ thống này có thể dẫn đến việc kiểm soát toàn diện đối với quyền truy cập Internet của người dùng, cho phép cơ quan quản lý tiếp cận trực tiếp vào các hoạt động trực tuyến của cá nhân. Lao Dongyan, giáo sư luật tại Đại học Thanh Hoa, đã chỉ trích đề xuất này, cho rằng ID ảo có thể tạo điều kiện cho việc giám sát toàn diện và biến việc sử dụng Internet thành một đặc quyền có thể phải xin cấp phép.
Ngoài ra, cách làm này cũng tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ dữ liệu cá nhân, điều đã xảy ra với chương trình nhận dạng sinh trắc học Aadhar của Ấn Độ, nơi thông tin của hàng trăm triệu người đã bị lộ trên dark web.
Tính đến thời điểm hiện tại, hơn 50 ứng dụng tại Trung Quốc, bao gồm các tên tuổi lớn như Tencent, Alibaba, và ByteDance, đã bắt đầu thử nghiệm chấp nhận ID ảo. Dự thảo về ID ảo sẽ được các cơ quan quản lý Trung Quốc thu thập phản hồi từ công chúng đến ngày 25/8.
Với những triển vọng và thách thức hiện tại, chương trình xác thực danh tính ảo của Trung Quốc đang mở ra một cuộc tranh luận sôi nổi về quyền riêng tư và giám sát trong thời đại số.