Microsoft vừa nhấn mạnh rằng Windows hiện đang vận hành trên hơn một tỷ thiết bị mỗi tháng. Nhưng nếu đặt con số đó cạnh báo cáo năm 2022 — vốn xác nhận có 1,4 tỷ thiết bị chạy Windows 10 và 11 — thì điều đáng nói không phải là sức mạnh hiện tại, mà là sự biến mất thầm lặng của khoảng 400 triệu người dùng chỉ sau ba năm.
Với một hệ điều hành từng là nền tảng không thể thiếu cho mọi hoạt động tính toán hiện đại, sự sụt giảm 400 triệu thiết bị không chỉ là biến động số học. Nó phản ánh một chuyển dịch sâu sắc trong hành vi công nghệ của người dùng toàn cầu: từ thói quen máy tính cá nhân truyền thống sang mô hình sử dụng di động, gọn nhẹ và linh hoạt hơn.
Người dùng không nhất thiết chuyển sang macOS – bởi doanh số MacBook cũng đang chững lại. Thay vào đó, họ đang rời bỏ máy tính truyền thống. Trong một thế giới mà tác vụ văn phòng đơn giản có thể được thực hiện trên điện thoại, máy tính bảng hay trình duyệt web với Google Docs, việc duy trì một thiết bị Windows chỉ để “gõ văn bản” hoặc “lướt web” không còn hợp lý về mặt chi phí và trải nghiệm.
Điều khiến Microsoft cần lo ngại hơn cả không nằm ở việc mất người dùng, mà ở việc mất vai trò trung tâm trong hành vi sử dụng công nghệ hàng ngày. Trong quá khứ, Windows là "hệ điều hành của thế giới", từ nhà trường, văn phòng đến phòng game. Nhưng ngày nay, thế giới phần mềm đang được thiết kế để chạy trên đám mây, trên trình duyệt và trên mọi thiết bị.
Microsoft Office từng là pháo đài bảo vệ hệ sinh thái Windows. Nhưng sự trỗi dậy của Google Workspace và các công cụ SaaS (Software-as-a-Service) đã phá vỡ thế độc quyền đó. Ngay cả game thủ – tệp khách hàng trung thành nhất của Windows – cũng đang bị lôi kéo sang các nền tảng đám mây và thiết bị console.
Microsoft đã đặt nhiều kỳ vọng vào Windows 11 để làm mới trải nghiệm người dùng và giữ chân khách hàng. Tuy nhiên, chính chiến lược yêu cầu cấu hình khắt khe hơn lại khiến nhiều thiết bị cũ không thể nâng cấp, buộc người dùng chọn giữa việc bỏ tiền nâng cấp phần cứng hoặc... rời bỏ hệ điều hành.
Khi đặt quyết định đó trong bối cảnh kinh tế toàn cầu khó khăn, rất nhiều người chọn cách rút lui – nhất là khi các lựa chọn như Chromebook, iPad hay thậm chí Android TV Box đang phục vụ đủ nhu cầu cá nhân với chi phí thấp hơn.
400 triệu thiết bị biến mất không chỉ là con số; đó là dấu hiệu cho thấy kỷ nguyên "Windows là trung tâm của trải nghiệm số" đã đi qua. Thế hệ người dùng mới không còn quan tâm hệ điều hành họ đang dùng là gì, miễn sao họ vào được mạng, gửi email, họp Zoom và dùng được app ngân hàng.
Điều này buộc Microsoft phải nhìn nhận lại vai trò của Windows: phải chăng đã đến lúc không coi đây là sản phẩm, mà là nền tảng phụ trợ cho dịch vụ – một phần của hệ sinh thái đám mây Azure, AI và ứng dụng doanh nghiệp?
Windows sẽ vẫn tồn tại – trong máy tính doanh nghiệp, máy chủ, hệ thống chính phủ và lĩnh vực giáo dục. Nhưng vai trò của nó đang dần dịch chuyển từ trung tâm trải nghiệm sang nền tảng hậu trường. Và nếu Microsoft không tái định nghĩa giá trị của Windows trong một thế giới hậu PC, sự biến mất của 400 triệu người dùng hôm nay có thể chỉ là khúc dạo đầu cho một sự ra đi quy mô lớn hơn trong tương lai.