Kể từ khi ChatGPT ra mắt vào cuối năm 2022, trí tuệ nhân tạo tạo sinh (generative AI) đã bước ra khỏi phòng thí nghiệm để thâm nhập vào đời sống thường nhật – từ giáo dục, chăm sóc sức khỏe đến sáng tạo nội dung. Nhưng với robot hình người – thứ biểu tượng lâu đời của giấc mơ “máy móc biết làm người” – khoảnh khắc bùng nổ đó vẫn chưa đến.
Theo CEO trẻ tuổi Wang Xingxing của Unitree Robotics, một trong những công ty robot nổi bật nhất Trung Quốc hiện nay, việc robot hình người trở nên phổ biến như ChatGPT vẫn cần thêm thời gian và những đột phá mang tính nền tảng – cả ở phần cứng lẫn phần mềm.
Không giống AI tạo sinh – vốn có thể dễ dàng triển khai trên nền tảng đám mây và thiết bị đầu cuối như máy tính hay smartphone – robot hình người đòi hỏi một mức độ tích hợp cao giữa AI, cơ khí, điện tử, cảm biến, và pin. Nói cách khác, ChatGPT có thể sống trong một cú click chuột, còn robot hình người phải sống trong không gian thực, nơi mọi thứ phức tạp hơn nhiều: địa hình thay đổi, thời tiết, con người, đồ vật, và vô số tình huống không thể lập trình trước.
Đó là lý do Wang cho rằng các màn trình diễn robot múa lụa hay đấu boxing mà Unitree thực hiện chưa phải là đích đến cuối cùng, mà là bước trung gian để chứng minh năng lực điều khiển, độ ổn định và khả năng phô diễn công nghệ. “Chúng tôi vẫn còn cách xa ngày robot trở thành đồng nghiệp hay người bạn trong nhà”, Wang thừa nhận.
Wang cho rằng robot hình người hiện tại vẫn còn “quá mỏng manh, chậm chạp hoặc đắt đỏ” để triển khai hàng loạt, nhất là trong môi trường dân dụng. Những màn boxing mà robot Unitree thực hiện rất ngoạn mục – nhưng đó vẫn là hoạt động trong môi trường được kiểm soát, không có những “hành lang trơn trượt” hay “đứa trẻ chạy quanh” như trong đời sống thực.
Để thực sự đạt tới "ChatGPT moment" – khoảnh khắc thay đổi quy mô – robot hình người cần nhẹ hơn, linh hoạt hơn, rẻ hơn và “thông minh” theo cách ứng dụng thực tế, chứ không chỉ là một màn trình diễn.
Unitree hiện vẫn kiếm doanh thu từ các hoạt động có phần biểu diễn, như robot nhảy múa trên sóng truyền hình quốc gia, hay giải boxing robot đầu tiên trên thế giới. CEO Wang thậm chí cho rằng robot thi đấu có thể trở thành một “môn thể thao mới” trong tương lai, tương tự bóng đá hay bóng rổ. Đó không phải ý tưởng xa vời: Thể thao điện tử từng bị xem là trò chơi con nít, giờ là ngành công nghiệp tỷ USD. Vậy tại sao robot boxing lại không thể?
Tuy nhiên, hướng đi lâu dài của Unitree không nằm ở sàn đấu, mà ở các ứng dụng thương mại và công nghiệp. Giao hàng, vệ sinh khách sạn, làm việc trong môi trường nguy hiểm – robot có thể đảm nhận những việc con người không muốn làm, hoặc không nên làm.
Dưới góc nhìn vĩ mô, Trung Quốc đang âm thầm thiết lập lợi thế trong lĩnh vực robot. Với hơn 451.000 doanh nghiệp hoạt động trong ngành, tốc độ tăng trưởng ấn tượng và hệ sinh thái vốn lớn, quốc gia này đang tạo ra một “sàn diễn” công nghệ mà phương Tây cần chú ý.
Theo Morgan Stanley, Trung Quốc có thể sở hữu 59 triệu robot hình người vào năm 2050, trị giá thị trường lên tới 836 tỷ USD. Nếu dự đoán đó thành sự thật, thì Unitree không chỉ là công ty robot – mà là một phần của đại chiến lược công nghiệp quốc gia.
Khi robot thông minh hơn, linh hoạt hơn và được tích hợp AI mạnh hơn, mối quan hệ giữa con người và máy móc sẽ thay đổi sâu sắc. Wang Xingxing đã cảnh báo trước về “cuộc cách mạng công nghiệp mới” mà robot mang lại – không chỉ tạo ra năng suất, mà làm thay đổi định nghĩa về lao động, kỹ năng, đạo đức và pháp lý.
Để chuẩn bị cho thời điểm đó, thế giới không chỉ cần cải tiến công nghệ, mà còn phải xây dựng khung pháp lý, tiêu chuẩn an toàn và hệ thống giáo dục phù hợp với một tương lai “người – máy cùng làm việc”.
“Khoảnh khắc ChatGPT” cho robot hình người chưa đến, nhưng sự chậm trễ ấy không phải là thất bại – mà là khoảng lặng trước đột phá, như cách Internet từng cần một thập kỷ để từ phòng lab bước vào mọi ngóc ngách cuộc sống.
Nếu AI là trí tuệ, thì robot là thân thể. Chỉ khi hai yếu tố đó kết hợp một cách hoàn hảo, loài người mới thực sự bước vào kỷ nguyên mới: nơi máy móc không chỉ hiểu ta, mà sống cùng ta – trong cùng không gian vật lý, cùng mục tiêu lao động, và cùng câu hỏi đạo đức.