Kể từ khi trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển bùng nổ, vấn nạn deepfake đang ngày càng trở nên phổ biến, hình thành nên các làn sóng lan truyền thông tin sai lệch trên báo chí. Vì vậy, việc xác thực nguồn gốc hình ảnh, video một cách chủ động là vấn đề cấp thiết đặt ra đối với các hãng máy ảnh hàng đầu thế giới.
Deepfake là thuật ngữ được tạo nên với sự kết hợp của ‘Deep Learning’ (học sâu) và ‘Fake’ (giả mạo). Nói một cách đơn giản, đây là công nghệ mô phỏng và tạo ra các sản phẩm âm thanh, hình ảnh hoặc thậm chí là cả video giả.
Trước vấn nạn có nhiều bức ảnh giả mạo tinh vi tràn lan, khó phân biệt, gây ra nhiều hệ lụy nhất định cho xã hội, mới đây các nhà sản xuất máy ảnh đình đám đã và đang nỗ lực phản ứng lại bằng siêu công nghệ mới. Côn nghệ này có thể giúp xác minh tính xác thực của bức ảnh.
Theo thông tin mới vừa được công bố, các nhà sản xuất máy ảnh nổi tiếng như Nikon, Sony Group và Canon đang nỗ lực tích hợp chữ ký số vào các sản phẩm máy ảnh của mình, chữ ký số này sẽ đóng vai trò là bằng chứng về nguồn gốc và tính toàn vẹn của bức ảnh.
Nikon sẽ cung cấp máy ảnh mirrorless tích hợp công nghệ xác thực cho các phóng viên ảnh và người dùng chuyên nghiệp. Chữ ký số chống giả mạo trong công nghệ xác thực trên máy ảnh Nikon sẽ bao gồm các thông tin như ngày, giờ, địa điểm và người chụp.
Những nỗ lực như vậy diễn ra khi những nội dung giả mạo ngày càng thực tế hơn xuất hiện, thử thách khả năng phân biệt của các nhà sản xuất nội dung cũng như người dùng. Những tác phẩm video giả mạo (deepfake) của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã lan truyền trong năm nay.
Một liên minh gồm các tổ chức tin tức, công ty công nghệ và nhà sản xuất máy ảnh toàn cầu đã ra mắt một công cụ web có tên Verify để kiểm tra hình ảnh miễn phí. Nếu hình ảnh có chữ ký điện tử, trang web sẽ hiển thị ngày, vị trí và các thông tin xác thực khác.
Chữ ký số trên máy ảnh được Nikon, Sony và Canon sử dụng hiện được chia sẻ cho toàn cầu. Các công ty Nhật Bản kiểm soát khoảng 90% thị trường máy ảnh toàn cầu.
Nếu một hình ảnh đã được tạo bằng trí tuệ nhân tạo hoặc bị giả mạo, công cụ Verify sẽ gắn cờ hình ảnh đó là "không có thông tin xác thực nội dung" (No Content Credentials).
Vào đầu năm 2024, Sony sẽ phát hành công nghệ tích hợp chữ ký số vào ba máy ảnh SLR không gương lật cấp chuyên nghiệp thông qua bản cập nhật firmware. Công ty này cũng đang xem xét đưa công nghệ chữ ký số này tương thích với video.
Khi một nhiếp ảnh gia gửi hình ảnh đến một tổ chức tin tức, máy chủ xác thực của Sony sẽ phát hiện chữ ký số và xác định xem chúng có phải do AI tạo ra hay không. Sony và hãng tin Associated Press đã thử nghiệm công cụ này trong thực tế vào tháng 10/2023.
Sony sẽ mở rộng dòng sản phẩm máy ảnh tương thích và vận động các cơ quan truyền thông khác áp dụng công nghệ này.
Canon sẽ phát hành một chiếc máy ảnh có tính năng tương tự sớm nhất là vào năm 2024. Công ty cũng đang phát triển công nghệ bổ sung chữ ký số cho video.
Canon đã thành lập một nhóm dự án vào năm 2019 và thiết lập mối quan hệ hợp tác phát triển với hãng tin và phòng thí nghiệm về tính toàn vẹn dữ liệu của Starling, một viện nghiên cứu do Đại học Stanford và Đại học Nam California đồng sáng lập.
Ngoài ra, Canon đang phát hành một ứng dụng quản lý hình ảnh để biết liệu hình ảnh có phải do con người chụp hay không.
Khả năng tạo ra hình ảnh giả ngày càng tăng. Các nhà nghiên cứu từ Đại học Thanh Hoa của Trung Quốc đã đề xuất vào tháng 10 một công nghệ AI tạo sinh mới được gọi là mô hình nhất quán tiềm ẩn có thể tạo ra khoảng 700.000 hình ảnh mỗi ngày.
Các công ty công nghệ đang thực hiện các bước để chống lại sự lan truyền của nội dung giả mạo.
Sự cần thiết của công nghệ như vậy là điều hiển nhiên, vì các hình ảnh giả mạo về các nhân vật nổi tiếng như cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã lan truyền trong năm 2023, chúng đặt ra câu hỏi về độ tin cậy của nội dung trực tuyến.
Chung quy lại, các nhà sản xuất máy ảnh hy vọng công nghệ xác thực mới của họ sẽ giúp khôi phục niềm tin của cộng đồng vào các bức ảnh, vốn dùng để ghi lại các khoảnh khắc chuyển động mỗi ngày của thế giới.