Sự thiếu hụt chất bán dẫn đã ảnh hưởng đến mọi thứ, từ ô tô đến máy chơi game trong thời kỳ đỉnh điểm của đại dịch Covid-19, đã trở thành tình trạng dư thừa chip — và một số nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới đang bị ảnh hưởng.
Chất bán dẫn là những thành phần nhỏ bé không thể thiếu trong hàng loạt sản phẩm bao gồm tủ lạnh, ô tô, điện thoại thông minh và bóng đèn LED.
Đại dịch Covid-19 đã gây ra sự gián đoạn lớn trong chuỗi cung ứng và sản xuất chip, khi người tiêu dùng bị mắc kẹt ở nhà phát cuồng vì các sản phẩm như PC và điện thoại thông minh. Điều này đã thúc đẩy nhu cầu đối với các chất bán dẫn như chip bộ nhớ do các công ty Hàn Quốc Samsung, SK Hynix và Micron sản xuất.
Nhu cầu về chip kém tiên tiến hơn cần thiết cho các quy trình như quản lý năng lượng trong thiết bị cũng tăng lên. Nó dẫn đến tình trạng thiếu hụt trên diện rộng các sản phẩm như bảng điều khiển trò chơi và thậm chí cả linh kiện cho máy giặt, kéo dài đến nửa đầu năm 2022. Ngoài ra còn thiếu chất bán dẫn dùng cho ô tô, dẫn đến sản lượng ô tô giảm từ các hãng xe lớn.
Trong khi động lực cung và cầu đối với một số loại chip đã trở nên cân bằng hơn, thì ở các lĩnh vực khác, tình trạng thiếu hụt chip đã trở thành tình trạng dư thừa.
Thừa cung chip bộ nhớ
Hai loại chip hiện đang dư cung: bộ nhớ NAND và DRAM. Chúng đi vào các thiết bị như máy tính xách tay và cả máy chủ trong trung tâm dữ liệu. Tình trạng dư thừa xảy ra sau khi các công ty bắt đầu dự trữ chip trong bối cảnh thiếu hụt để tích trữ hàng tồn kho.
Nhưng sau đó nền kinh tế chậm lại. Nhu cầu đối với các sản phẩm như điện thoại thông minh và máy tính xách tay đã giảm mạnh — đặc biệt là khi nhiều người đã mua chúng trong thời kỳ đại dịch.
Peter Hanbury, đối tác trong lĩnh vực viễn thông, truyền thông và công nghệ tại Bain & Company, cho biết: “Vì vậy, các nhà sản xuất những sản phẩm cuối cùng này đã ngừng đặt hàng chip và thay vào đó tập trung vào việc bán thông qua lượng hàng tồn kho mà họ đã có". “Điều này dẫn đến hiệu ứng ‘bullwhip’ mạnh mẽ đối với các điểm đánh dấu chất bán dẫn ở xa hơn trong chuỗi cung ứng, nơi nhu cầu cao ngất ngưởng trong thời gian thiếu hụt chip đột nhiên cạn kiệt khi các thị trường cuối cùng ngừng đặt hàng chip và thay vào đó tập trung vào bán hàng tồn kho mà họ đã có.”
Tuy nhiên, không phải tất cả các loại chất bán dẫn đều dư cung, với nhu cầu về chip từ lĩnh vực ô tô vẫn mạnh.
Hanbury nói rằng, một số chip được sản xuất cho các mục đích cụ thể không dễ đổi lấy các chất bán dẫn khác, vì vậy “thời gian giao hàng và giá của chúng đang được cải thiện nhưng vẫn ở mức khá cao”.
Từ tăng lợi nhuận đến giảm thu nhập
Sự thiếu hụt chất bán dẫn do đại dịch gây ra đã giúp thúc đẩy lợi nhuận của các nhà sản xuất chip khi giá cả tăng vọt. Điều này bao gồm Samsung, nhà sản xuất chip nhớ lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, năm nay, Samsung và các đối thủ SK Hynix và Micron đã gặp khó khăn.
Thứ Năm tuần trước (27/7) Samsung cho biết, lợi nhuận hoạt động trong quý thứ hai của công ty đã giảm 95% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, SK Hynix lại thua lỗ trong quý 2 so với lãi cùng kỳ năm ngoái.
Công ty sản xuất chất bán dẫn Đài Loan (TSMC), nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới, tuần trước cho biết thu nhập ròng trong quý 2 đã giảm 23,3% so với một năm trước. Đây là lần giảm lợi nhuận hàng quý đầu tiên sau 4 năm.
Sắp tới, thị trường PC có vẻ yếu, điều này có khả năng ảnh hưởng đến Samsung, SK Hynix và Micron. Đối với TSMC, thị trường điện thoại thông minh toàn cầu — một yếu tố thúc đẩy doanh thu chính — cũng đang chịu áp lực.
“Thị trường điện thoại thông minh vẫn là phần doanh thu lớn nhất của TSMC. Sze Ho Ng, một nhà phân tích tại China Renaissance Securities, nói với CNBC qua điện thoại.
Cần sớm phải cân bằng nguồn cung chip?
Trong nỗ lực đẩy giá chip và giảm nguồn cung trên thị trường, các hãng chip nhớ lớn đã tuyên bố cắt giảm sản lượng. Samsung cho biết họ hy vọng nhu cầu toàn cầu sẽ phục hồi trong nửa cuối năm nay và những công ty sản xuất chip khác cũng có quan điểm tương tự.
Tuy nhiên, TSMC tuần trước cho biết họ mong đợi khách hàng “tiếp tục điều chỉnh hàng tồn kho”. “Sau đợt điều chỉnh của năm nay, tôi nghĩ rằng sẽ có một kịch bản tăng trưởng trong nửa cuối năm cho TSCM, nhưng điều đó sẽ mạnh đến mức nào sẽ phụ thuộc vào môi trường vĩ mô,” Ng nói.
Cuối cùng, sự phục hồi của các công ty này sẽ phụ thuộc vào việc nhu cầu đối với các sản phẩm cuối cùng như đồ điện tử tiêu dùng có tăng hay không, nhưng điều đó liên quan đến sự phục hồi kinh tế vĩ mô có vẻ không chắc chắn.