Đây được xem là một trong những động thái đảo chiều mạnh mẽ nhất so với chính sách kiểm soát xuất khẩu chip mà chính quyền tiền nhiệm từng siết chặt, mở ra nhiều hệ quả địa chính trị – kinh tế khó lường trong cuộc cạnh tranh công nghệ Mỹ – Trung.
Trump mở cửa có điều kiện: lợi ích kinh tế đặt lên hàng đầu
Theo thông tin từ các hãng truyền thông quốc tế, Tổng thống Mỹ Donald Trump đồng ý cho Nvidia xuất khẩu chip H200 sang Trung Quốc nhưng kèm điều kiện đặc biệt: Mỹ sẽ thu 25% doanh thu từ toàn bộ các hợp đồng này. Đây là lần đầu tiên Washington áp dụng cơ chế “chia lợi nhuận” đối với xuất khẩu một dòng chip chiến lược.
Bước đi này cho thấy chính quyền Mỹ muốn tận dụng tối đa giá trị kinh tế từ lĩnh vực bán dẫn – một ngành đang tăng trưởng cực mạnh nhờ cơn sốt AI toàn cầu. Việc mở trở lại thị trường Trung Quốc – nơi có nhu cầu khổng lồ về chip AI – mang lại lợi ích lớn cho Nvidia, đồng thời tạo thặng dư ngân sách và duy trì việc làm trong ngành công nghệ Mỹ.
Cổ phiếu Nvidia lập tức tăng mạnh sau thông báo, phản ánh kỳ vọng của giới đầu tư trước khả năng khôi phục doanh thu từ thị trường từng chiếm tỷ trọng lớn của hãng.
H200 – con chip không phải mạnh nhất, nhưng đủ để gây lo ngại
H200 không phải là dòng chip AI tối tân nhất của Nvidia, nhưng vẫn là chip hiệu năng cao, vượt trội so với các mẫu bị hạn chế trước đó. Với năng lực xử lý lớn, H200 có thể được ứng dụng trong:
- Huấn luyện mô hình AI quy mô lớn
- Tính toán hiệu năng cao (HPC)
- Phân tích dữ liệu lớn
- Các nền tảng đám mây và trung tâm dữ liệu
Chính vì vậy, khi Mỹ cho phép xuất khẩu H200, nhiều nghị sĩ và chuyên gia an ninh tỏ ra lo ngại. Họ cho rằng chip AI mạnh có thể được sử dụng cho các hoạt động giám sát, phân tích dữ liệu chiến lược, thậm chí phát triển ứng dụng quốc phòng.
Nỗi lo không chỉ nằm ở năng lực chip, mà còn ở khả năng “đẩy nhanh” quá trình phát triển chip nội địa của Trung Quốc.
Quốc hội Mỹ phản ứng gay gắt: Nguy cơ mất ưu thế công nghệ
Ngay sau thông báo của Tổng thống Trump, nhiều nghị sĩ lưỡng đảng đã đề xuất dự luật ngăn xuất khẩu chip AI tiên tiến trong 2–3 năm, nhằm đảm bảo lợi thế chiến lược của Mỹ. Một số quan điểm cho rằng: Quyết định này có thể làm suy yếu các biện pháp kiềm chế công nghệ đối với Trung Quốc. Trung Quốc có thể tận dụng chip để tăng tốc các dự án tự chủ AI. Mỹ có nguy cơ bị “vượt mặt” trong cuộc chạy đua AI thế hệ mới.
Phản ứng mạnh từ Quốc hội Hoa Kỳ cho thấy vấn đề chip AI không đơn thuần là thương mại, mà là trụ cột của an ninh quốc gia trong thế kỷ XXI.
Trung Quốc hưởng lợi: thu hẹp khoảng cách AI và bán dẫn
Quyết định từ Washington rõ ràng mở ra cơ hội đáng kể cho Trung Quốc – quốc gia đang thiếu hụt chip AI hiệu năng cao do lệnh cấm trước đây. Việc tiếp cận chip H200 giúp: Các công ty công nghệ Trung Quốc vận hành mô hình AI lớn ở quy mô thực tế; Ổn định hoạt động trung tâm dữ liệu vốn bị ảnh hưởng do thiếu chip cao cấp; Hỗ trợ các nhà sản xuất trong nước học hỏi công nghệ, tăng tốc R&D chip nội địa; Duy trì sức cạnh tranh trong cuộc đua AI toàn cầu với Mỹ.
Đối với Bắc Kinh, đây là “khe cửa mở” đúng thời điểm, khi nước này đang nỗ lực tự chủ bán dẫn và mở rộng hệ sinh thái công nghệ nội địa.
Chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu chịu tác động đa chiều
Bước đi của Mỹ có thể khiến cục diện ngành bán dẫn toàn cầu thay đổi theo các hướng:
-
Nhu cầu chip AI tăng mạnh trở lại tại Trung Quốc, đẩy giá chip và hệ sinh thái phần cứng AI đi lên.
-
Các tập đoàn công nghệ quốc tế (Samsung, TSMC, Micron…) có thể điều chỉnh kế hoạch sản xuất để đáp ứng cầu mới.
-
Cạnh tranh Mỹ – Trung có thể chuyển sang “ràng buộc kinh tế” thay vì đối đầu trực tiếp, khi cả hai đều cần chip – lợi nhuận – thị trường của đối phương.
-
Các quốc gia Đông Nam Á, đặc biệt Việt Nam, có thể trở thành mắt xích quan trọng trong đa dạng hóa chuỗi cung ứng điện tử.
Việt Nam: Cơ hội và áp lực trong cuộc chơi công nghệ mớiTrong bối cảnh ngành chip và AI định hình lại trật tự kinh tế toàn cầu, Việt Nam có thể chịu tác động theo ba chiều:
1. Cơ hội mở rộng sản xuất – lắp ráp – linh kiệnNhu cầu chip AI và thiết bị phần cứng tăng mạnh sẽ kéo theo nhu cầu: nhà máy lắp ráp điện tử; sản xuất linh kiện; test – đóng gói (ATP); dịch vụ phụ trợ điện tử. Việt Nam có thể thu hút thêm FDI từ Mỹ, Đài Loan, Hàn Quốc, Trung Quốc.
2. Cơ hội phát triển nguồn nhân lực và R&D
Sự bùng nổ AI tạo động lực để Việt Nam: đào tạo kỹ sư AI – bán dẫn; phát triển các trung tâm R&D chip; mở rộng doanh nghiệp phần mềm AI. Nếu có chiến lược bài bản, Việt Nam có thể dần tham gia phân khúc có giá trị gia tăng cao hơn.
3. Áp lực về chính sách – an ninh công nghệ – tiêu chuẩn quốc tế
Khi Mỹ – Trung cạnh tranh, các nước liên quan đều bị yêu cầu tuân thủ: quy định kiểm soát xuất khẩu; bảo vệ dữ liệu; tiêu chuẩn an ninh chuỗi cung ứng. Việt Nam cần khung pháp lý chặt chẽ để tránh bị cuốn vào tranh chấp công nghệ.
Kết luận: Một canh bạc địa chính trị mang tính thời đại
Quyết định nới lỏng xuất khẩu chip AI của Tổng thống Trump là một canh bạc chiến lược: Mỹ hy vọng vừa thu lợi kinh tế, vừa duy trì ảnh hưởng công nghệ. Tuy nhiên, bước đi này cũng có thể góp phần nâng cao năng lực AI của Trung Quốc, rút ngắn khoảng cách giữa hai siêu cường.
Trong bối cảnh đó, Việt Nam cần một chiến lược chủ động để: tận dụng cơ hội từ tái cơ cấu chuỗi cung ứng điện tử; nâng cao năng lực nhân lực và công nghệ; đảm bảo an ninh công nghệ và vị thế quốc gia.
Cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc về bán dẫn và AI sẽ tiếp tục định hình thế giới trong thập kỷ tới. Và cách Việt Nam lựa chọn bước đi trong thời điểm này sẽ quyết định vị trí của đất nước trong bản đồ công nghệ toàn cầu.