Trong làn sóng đầu tư cuồng nhiệt vào trí tuệ nhân tạo, Figure AI – công ty khởi nghiệp tại Thung lũng Silicon – nổi lên như một ngôi sao đang lên với robot hình người Figure 02. Nhưng phía sau ánh hào quang công nghệ, làn khói nghi ngờ đang ngày càng dày đặc: liệu Figure AI đang cách mạng hóa ngành robot, hay chỉ là một mắt xích khác trong vòng quay “cường điệu hóa” của bong bóng AI?
Hồi tháng 2, Figure AI gây chấn động khi kêu gọi tới 1,5 tỷ USD đầu tư, với mục tiêu sản xuất hơn 200.000 robot phục vụ nhà máy và hộ gia đình vào năm 2029. Mức định giá 39,5 tỷ USD – ngang ngửa cả tập đoàn xe hơi Ford – khiến giới tài chính phải chú ý. Nhưng cũng chính con số này làm dấy lên câu hỏi: phải chăng họ đang bán một giấc mơ hơn là một công nghệ thực chất?
Dữ liệu mà The Wall Street Journal thu thập cho thấy Figure AI chưa có doanh thu trong năm qua và chỉ sản xuất được vài chục robot. BMW – đối tác thương mại lớn nhất – cũng xác nhận robot của Figure chỉ tham gia một số tác vụ đơn giản trong các tình huống không trực tiếp liên quan đến sản xuất. Vậy tại sao công ty vẫn có thể thu hút vốn từ các ông lớn như Microsoft, Nvidia hay quỹ của tỷ phú Jeff Bezos?
Câu trả lời có thể nằm ở sức hút của người sáng lập – Brett Adcock. Từng thành công với Vettery và đồng sáng lập Archer Aviation, Adcock là hình mẫu “nhà sáng lập kiểu mới” – người không nhất thiết phải có nền tảng kỹ thuật sâu, nhưng có khả năng huy động vốn và kể chuyện công nghệ đầy lôi cuốn. Ông bắt đầu Figure AI bằng cách... học AI trực tuyến và thuê các chuyên gia robot, trước khi nhanh chóng gọi được hàng chục triệu USD chỉ sau một năm.
Dù vậy, những dấu hiệu rạn nứt đã lộ diện. Quan hệ hợp tác với Amazon đột ngột kết thúc. OpenAI cũng không còn đồng hành, với lý do Figure AI "tự phát triển đột phá AI nội bộ" – một tuyên bố gây tranh cãi khi năng lực thực tế của công ty chưa được kiểm chứng công khai. Còn BMW – vốn được dùng như "tấm poster quảng bá" trong các video trình diễn – cũng lên tiếng phủ nhận vai trò sản xuất thật sự của robot trong dây chuyền lắp ráp.
Giới đầu tư lo ngại rằng Figure AI không đơn thuần là một startup “đầy hứa hẹn”, mà có thể đang đi theo con đường mạo hiểm: sử dụng truyền thông xã hội, video dựng hình bắt mắt và các phát ngôn mơ hồ để nâng định giá, hút tiền, tạo hiệu ứng FOMO (fear of missing out). Một số email chào mời đầu tư lan truyền trên mạng thậm chí mô tả Figure như “Tesla thứ hai”, khiến người ta liên tưởng tới thời kỳ đỉnh điểm của bong bóng dot-com.
Vấn đề không chỉ nằm ở Figure AI. Nó phản ánh một hiện tượng lớn hơn: trong thời đại AI đang trở thành “từ khóa vàng” trong mọi cuộc gọi vốn, những công ty chưa chứng minh được năng lực công nghệ thực tế vẫn có thể đạt định giá hàng chục tỷ USD chỉ nhờ câu chuyện hấp dẫn. Và khi sự thật không giống kỳ vọng, niềm tin bị xói mòn – hậu quả sẽ không dừng lại ở một công ty.
Adcock phản pháo gay gắt, tuyên bố sẽ kiện Fortune vì “mô tả sai sự thật” và khẳng định mục tiêu của Figure là xây dựng “một trong những công ty đột phá nhất hành tinh”. Nhưng nếu không có bước đột phá rõ ràng về công nghệ – không chỉ là những video trình diễn – Figure có nguy cơ trở thành biểu tượng mới cho một làn sóng “cường điệu hóa AI” mà thị trường đang ngày càng cảnh giác.