Khi người dùng tiền số bị “giam lỏng” tài sản chỉ vì một thao tác “staking” – vốn bị hiểu nhầm là gửi tiết kiệm sinh lãi – thì câu chuyện không chỉ còn là lỗi cá nhân. Nó phơi bày một vấn đề lớn hơn: sự thiếu minh bạch, mập mờ khái niệm và cách dẫn dắt đầy rủi ro trong hệ sinh thái của một dự án từng được cộng đồng kỳ vọng như Pi Network.

 

Với hơn 60 triệu người tham gia, Pi Network là một trong những dự án có lượng cộng đồng lớn nhất trong giới tiền mã hóa. Nhưng chính cộng đồng đông đảo ấy lại trở thành “tài sản dễ tổn thương” khi nhiều người, với hiểu biết giới hạn về blockchain và staking, sẵn sàng đặt cược toàn bộ lượng token Pi của mình chỉ qua vài lời hô hào từ các KOLs hoặc một tính năng mới chưa kịp hiểu rõ.

 

Ecosystem Directory Staking – tính năng vừa được ra mắt nhân sự kiện Pi2Day 2024 – được giới thiệu là cách để “thúc đẩy ứng dụng yêu thích” trong hệ sinh thái. Nhưng trong một môi trường nơi staking từ lâu gắn với khái niệm sinh lợi, không khó hiểu khi hàng loạt người chơi mặc định đây là cơ hội "lấy lãi từ token đang nhàn rỗi".

 

Hệ quả? Hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn token Pi bị khóa trong suốt thời gian staking – có thể kéo dài hàng tháng hoặc cả năm – mà không mang lại một đồng lãi nào. Tệ hơn, việc staking không thể hủy giữa chừng khiến nhiều người chỉ còn biết "ngồi nhìn", trong khi giá token tiếp tục lao dốc.

 

Không thể phủ nhận: trong thế giới blockchain, staking là cơ chế phổ biến và hữu ích, đóng vai trò đảm bảo tính bảo mật và hoạt động của mạng lưới. Nhưng Pi Network – vốn không có blockchain mở, không hợp đồng thông minh, không cơ chế xác minh giao dịch minh bạch – lại đưa staking vào như một “trò chơi tín nhiệm” mang tính biểu tượng. Người dùng “đặt cược” token để tăng thứ hạng cho ứng dụng yêu thích, đổi lại... không gì ngoài việc chờ đợi và niềm tin rằng token sẽ được hoàn trả sau khi kỳ hạn kết thúc.

 

Ở góc độ người dùng, đây là một cú đánh vào lòng tin, đặc biệt khi nhiều người đặt cược số lượng lớn Pi chỉ dựa vào những thông tin thiếu kiểm chứng từ cộng đồng. Còn ở góc độ kỹ thuật, Ecosystem Directory Staking hoàn toàn không giống bất kỳ mô hình staking chuẩn mực nào trong giới crypto – nó không đóng góp cho bảo mật mạng lưới, không mang lại phần thưởng, và không có giá trị kinh tế rõ ràng.

 

Trong tình huống này, lỗi không thể chỉ đổ lên đầu người dùng thiếu hiểu biết. Trách nhiệm chính thuộc về cách dự án định nghĩa và truyền tải thông tin một cách mơ hồ, dẫn đến sự hiểu lầm có hệ thống. Cụm từ “staking” vốn gắn liền với khái niệm phần thưởng và lợi nhuận bị sử dụng mà không có cảnh báo rõ ràng, khiến người chơi tưởng đây là một hình thức “gửi Pi lấy lãi”. Trong khi đó, các KOLs – vốn được xem là “cầu nối thông tin” – lại khuếch đại nhầm lẫn, cổ vũ hành vi staking như một hành động khôn ngoan.

 

Sự kiện này còn cho thấy một điều: Pi Network, dù có cộng đồng lớn và lượng token lưu thông khổng lồ, vẫn đang thiếu một hệ thống quản trị minh bạch, quy trình kiểm chứng nội dung từ cộng đồng và đặc biệt – thiếu một blockchain hoàn chỉnh.

 

6 năm kể từ ngày ra đời, Pi Network vẫn chưa chính thức “mở mạng” theo đúng nghĩa của một dự án blockchain công khai. Những tính năng mới được giới thiệu trong các sự kiện như Pi2Day chủ yếu mang tính thử nghiệm, thiếu cơ chế phân quyền rõ ràng hoặc logic kinh tế bền vững.

 

Việc Ecosystem Directory Staking bị rút khỏi ứng dụng chỉ vài ngày sau khi ra mắt như một sự “thu hồi nhẹ nhàng”, nhưng đằng sau đó là hàng loạt người chơi vẫn chưa nhận lại số Pi đã staking. Mức giá token Pi tiếp tục sụt giảm cũng cho thấy niềm tin của thị trường đang lung lay – không chỉ vì một tính năng cụ thể, mà vì chiến lược phát triển mơ hồ kéo dài quá lâu.

 

Staking trong Pi Network không sai ở mặt kỹ thuật – nhưng sai ở cách mà nó được giới thiệu, quảng bá và triển khai trong một hệ sinh thái còn thiếu nền tảng cơ bản. Khi niềm tin được định giá bằng token, thì những cú đặt cược vội vàng không chỉ đánh đổi bằng tiền ảo – mà bằng chính sự kiên nhẫn và kỳ vọng của cộng đồng.

 

Từ câu chuyện Ecosystem Directory Staking, một lần nữa chúng ta được nhắc nhở: trong thế giới phi tập trung, tự do đi kèm với trách nhiệm – nhưng trách nhiệm đó phải được chia đều giữa người dùng, người dẫn dắt cộng đồng và cả đội ngũ phát triển. Mọi lầm tưởng đều có thể trả giá, nhưng cái giá cao nhất luôn là mất niềm tin.