Bộ Kinh tế Đài Loan cho biết phần lớn nguyên liệu đất hiếm sử dụng trong nước được cung cấp từ châu Âu, Mỹ và Nhật Bản, nhưng tác động từ lệnh hạn chế xuất khẩu đất hiếm mới của Trung Quốc đối với ngành bán dẫn vẫn cần được đánh giá thêm, theo thông báo đưa ra vào Chủ nhật.
Lệnh hạn chế mới của Trung Quốc
Vào thứ Năm (9/10/2025), Trung Quốc mở rộng mạnh mẽ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, bổ sung năm nguyên tố mới và tăng cường giám sát đối với các doanh nghiệp sử dụng chip. Động thái này diễn ra ngay trước thềm cuộc đàm phán giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, trong bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang sau tuyên bố áp thuế quan 100% lên hàng hóa Trung Quốc từ ngày 1/11/2025.
Phản ứng từ Đài Loan
Bộ Kinh tế Đài Loan nhấn mạnh rằng các vật liệu liên quan đến đất hiếm chủ yếu được nhập từ châu Âu, Mỹ và Nhật Bản, giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Tuy nhiên, cơ quan này cho biết: “Tác động cụ thể đến hoạt động của ngành bán dẫn cần được kiểm kê và đánh giá thêm. Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi biến động chi phí nguyên liệu và các ảnh hưởng gián tiếp từ điều chỉnh chuỗi cung ứng.” Đài Loan là quê hương của TSMC – nhà sản xuất chip hợp đồng lớn nhất thế giới, cung cấp phần lớn chip tiên tiến cho các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).
Bối cảnh địa chính trị
Trung Quốc biện minh rằng lệnh hạn chế xuất khẩu đất hiếm và thiết bị liên quan xuất phát từ lo ngại về ứng dụng quân sự của các nguyên liệu này trong bối cảnh “xung đột quân sự thường xuyên”. Đất hiếm, vốn là thành phần quan trọng trong sản xuất chip và công nghệ cao, đang trở thành “vũ khí” chiến lược trong cuộc chiến thương mại toàn cầu.
Tác động đến Việt Nam
Ngành điện tử Việt Nam, vốn phụ thuộc lớn vào chuỗi cung ứng chip từ Đài Loan (chiếm 20-25% linh kiện nhập khẩu), có thể chịu tác động gián tiếp từ lệnh hạn chế đất hiếm của Trung Quốc. Nếu chi phí nguyên liệu tăng 10-15% do gián đoạn nguồn cung, các nhà máy như Samsung và Intel tại Việt Nam có thể đối mặt với chi phí sản xuất tăng, làm giảm lợi nhuận biên 5-10%. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để Việt Nam thu hút thêm đầu tư từ TSMC hoặc các công ty Đài Loan muốn đa dạng hóa chuỗi cung ứng, với điều kiện cải thiện hạ tầng và nhân lực chất lượng cao. Trong 9 tháng đầu 2025, FDI vào ngành điện tử Việt Nam đã đạt 12 tỷ USD, và lệnh hạn chế này có thể thúc đẩy thêm 2-3 tỷ USD nếu tận dụng tốt.
Kết luận
Lệnh hạn chế đất hiếm của Trung Quốc là một thách thức mới cho ngành bán dẫn toàn cầu, bao gồm cả Đài Loan và Việt Nam. Để giảm thiểu rủi ro, Việt Nam cần đẩy mạnh hợp tác với các nhà cung cấp từ Nhật Bản, Mỹ và châu Âu, đồng thời cần đầu tư 2-3 tỷ USD vào hạ tầng công nghệ cao và đào tạo nhân lực. Nếu không hành động kịp thời, ngành điện tử Việt Nam có thể mất 5-7% tăng trưởng xuất khẩu do gián đoạn chuỗi cung ứng.