Từ năm 2015, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) đã dự đoán giai đoạn 10 năm 2016 – 2025 thương mại điện tử nước ta sẽ bước vào giai đoạn phát triển nhanh và ổn định. Trên thực tế nửa đầu của giai đoạn đã chứng kiến sự tăng trưởng ngoạn mục của lĩnh vực này. Trong hai năm 2020 – 2021 nước ta trải qua đại dịch Covid-19 với những tác động nặng nề tới kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, lĩnh vực thương mại điện tử tiếp tục duy trì được đà phát triển nhanh. Ước tính năm 2021 lĩnh vực này đạt tốc độ tăng trưởng vượt 20% và đạt quy mô trên 16 tỷ USD. Tốc độ này sẽ cao hơn nhiều trong bốn năm 2022 - 2025 nhờ kiểm soát tốt đại dịch Covid-19 và những động lực tăng trưởng từ làn sóng thứ hai của thương mại điện tử.
Báo cáo Chỉ số Thương mại điện tử năm 2020 và 2022 đã nhấn mạnh nguồn nhân lực chất lượng cao về thương mại điện tử tại hàng triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như các hộ kinh doanh trên cả nước là một trong các yếu tố quyết định tới sự phát triển nhanh và bền vững của thương mại điện tử nước ta trong giai đoạn tới. Kênh chủ yếu để đào tạo nguồn nhân lực thương mại điện tử chuyên nghiệp, chất lượng cao là các trường đại học.
Quyết định số 645/QĐ-TTg ngày 15/05/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2021 – 2025 đã đặt ra hai mục tiêu về đào tạo nguồn nhân lực. Mục tiêu thứ nhất là 50% cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp triển khai đào tạo thương mại điện tử. Mục tiêu thứ hai là một triệu lượt doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cán bộ quản lý nhà nước, sinh viên được tham gia các khoá đào tạo về kỹ năng ứng dụng thương mại điện tử.
Với mong muốn góp phần vào việc đạt được hai mục tiêu trên và tạo mối liên kết chặt chẽ giữa các hội viên của mình với các trường đại học trên cả nước, năm 2022 Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) tiến hành khảo sát tình hình đào tạo thương mại điện tử tại 132 trường đại học và xây dựng Báo cáo Đào tạo thương mại điện tử.
Báo cáo Đào tạo Thương mại điện tử tại các trường đại học 2022 cho thấy những bước tiến rất lớn của lĩnh vực này trong những năm gần đây. Trước hết, số trường đào tạo ngành thương mại điện tử trình độ đại học (mã ngành 7340122) liên tục tăng nhanh và tới nay đã lên tới 36 trường, phân bố chủ yếu ở khu vực Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.
Khoảng 53 trường đã giảng dạy học phần thương mại điện tử tại nhiều ngành liên quan như quản trị kinh doanh, hệ thống thông tin quản lý, công nghệ thông tin, tiếp thị số, tài chính – ngân hàng, logistics và quản lý chuỗi cung ứng, kinh doanh thương mại hay du lịch. Chương trình đào tạo thương mại điện tử càng ngày càng có xu hướng ưu tiên hơn đối với kinh doanh dựa trên công nghệ thông tin và truyền thông (Infomation Technology and Telecomunication – ICT). Điều này dẫn tới càng ngày càng nhiều trường giao cho các khoa kinh tế - thương mại giảng dạy ngành này.
PSG-TS Nguyễn Thị Bích Loan – Hiệu phó trường Đại học Thương mại chia sẻ tại buổi lễ: “Trong nhiều năm qua, ngành thương mại điện tử là một trong những ngành thu hút các bạn sinh viên đăng ký tuyển sinh và đây được coi là ngành trọng điểm của trường. Qua đợt kiểm định chương trình đào tạo hiện có của Nhà trường, tỷ lệ sinh viên khoa Thương mại điện tử tìm kiếm được việc làm ổn định sau khi ra trường đạt trên 95%. Hai năm dịch covid bùng nổ càng khẳng định nhu cầu về thương mại điện tử trở nên quan trọng hơn bao giờ hết”.
Đại diện phía VECOM – Ông Bùi Trung Kiên phát biểu khai mạc: “Kênh chủ yếu để đào tạo nguồn nhân lực thương mại điện tử chuyên nghiệp, chất lượng cao là các trường đại học. Như chia sẻ từ phía đại diện trường Đại học Thương mại, có đến 95% sinh viên ra trường có việc làm và nhiều sinh viên năm 3, năm 4 cũng đã được các công ty tuyển dụng. Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam đã phối hợp với hơn 132 trường đại học và xây dựng Báo cáo Đào tạo thương mại điện tử để đánh giá khách quan về chất lượng đào tạo cũng như những thách thức của các trường đại học cần vượt qua để đảm bảo chất lượng sinh viên ra trường đáp ứng được nhu cầu thực tiễn”.
Căn cứ vào kết quả khảo sát, kiến nghị của các trường, tình hình hiện tại và xu hướng phát triển thương mại điện tử giai đoạn tới năm 2025 và trung hạn tới năm 2030, VECOM đề xuất cần triển khai ngay 10 hoạt động sau.
Thứ nhất, khảo sát định kỳ tình hình đào tạo thương mại điện tử tại các cơ sở giáo dục đại học và cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Thứ hai, xây dựng Mạng lưới các cơ sở đào tạo thương mại điện tử.
Thứ ba, bồi dưỡng giảng viên thương mại điện tử.
Thứ tư, tổ chức định kỳ các hội thảo khoa học về đào tạo thương mại điện tử.
Thứ năm, đào tạo và cấp chứng nhận một số học phần thương mại điện tử.
Thứ sáu, tiếp tục thành lập và nâng cao hiệu quả hoạt động của các câu lạc bộ sinh viên thương mại điện tử.
Thứ bảy, tổ chức cuộc thi toàn quốc về thương mại điện tử.
Thứ tám, nhanh chóng nâng cao chất lượng học liệu thương mại điện tử.
Thứ chín, đẩy mạnh hoạt động định hướng nghề nghiệp, phổ biến tuyên truyền về ngành thương mại điện tử.
Thứ mười, chú trọng hơn tới kiểm định chất lượng chương trình đào tạo ngành thương mại điện tử
Một số đề xuất này đã được các trường ủng hộ mạnh mẽ.